پورت سرور چیست؟ | ویژگی ها، کاربرد و انواع port

در شبکه‌های کامپیوتری،، سرورها در حکم ستون اصلی زیرساخت‌های شبکه شناخته می‌شوند. برای برقراری دیتا دوطرفه میان سرور و سایر سیستم‌ها از مسیری استفاده می‌شود که همان پورت سرور نامیده می‌شود. این درگاه‌ها شبیه درهایی هستند که اطلاعات از آن‌ها عبور می‌کند و هرکدام شماره خاصی دارند که مشخص می‌کند چه نوع اطلاعاتی از آن عبور می‌کند. سرورها توانایی انجام چند کار به صورت هم زمان را دارند، ولی برای هر کار باید یک شماره پورت معین داشته باشند. اگر شماره‌های این پورت‌ها به درستی مشخص نشوند، ممکن است سرویس‌ها دچار مشکل شوند یا حتی اجرا نشوند.

برای گرفتن مشاوره در زمینه سرور به خصوص سرور استوک و دست دوم اچ پی می توانید با کارشناسان شرکت ماهان شبکه ایرانیان از طریق  شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ در تماس باشید. این شرکت در زمینه فروش سرور کارکرده و دست دوم از برند hp به صورت تخصصی فعالیت دارد.

پورت سرور چیست؟

وقتی صحبت از پورت سرور می‌شود، منظور همان درگاهی است که برای اتصال یک سرور به دیگر دستگاه‌ها یا سرویس‌های تحت شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع هم به سخت افزار مربوط می‌شود و هم به نرم افزار. در بخش سخت افزاری، پورت‌هایی مثل USB یا اترنت روی بدنه سرور دیده می‌شوند که کابل‌ها از طریق آن‌ها متصل می‌گردند. در طرف دیگر، پورت‌های مجازی یا منطقی وجود دارند که عددی بین صفر تا ۶۵۵۳۵ دارند و برای کنترل جریان اطلاعات در نرم افزار استفاده می‌شوند.

هر زمان که یک سرویس مثل سایت اینترنتی، ارسال ایمیل، انتقال فایل یا دسترسی به دیتابیس روی سرور فعال باشد، باید شماره مشخصی برای پورتش تعریف شود. این شماره کمک می‌کند که هر دیتا دقیقا به همان بخشی از سرور برسد که مسئول آن سرویس است. اگر سروری ده‌ها کار را همزمان انجام دهد، باید هر کدام مسیر جداگانه ای داشته باشند تا عملکرد سرور به درستی تنظیم شود و اطلاعات به هم نریزد. این نظم باعث می‌شود انتقال داده‌ها مرتب و استاندارد پیش برود و به شکل نامنظم در هم نپیچد.

برای بررسی تفاوت بین سرور رکمونت و سرور تاور روی لینک کلیک کنید.

نحوه عملکرد پورت های سرور

سرورها وظیفه دارند به درخواست‌هایی که از بیرون فرستاده می‌شوند، پاسخ بدهند. فرایند تبادل داده چند مرحله دارد. ابتدا کلاینت (مثل یک کامپیوتر یا موبایل) آدرس IP سرور را صدا می‌زند. این کلاینت هم زمان باید معلوم کند می‌خواهد به کدام سرویس وصل شود. سرویس موردنظر همان شماره پورت است. بسته‌های اطلاعاتی همراه شماره پورت و نوع پروتکل مثل TCP یا UDP به سمت سرور فرستاده می‌شوند.

با این ساز و کار، اگر یک سرور سرویس‌های چند گانه داشته باشد به هیچ وجه تداخلی پیش نمی‌آید؛ چون بررسی می‌کند که شماره پورت برای کدام سرویس تعریف شده است، سپس اطلاعات را به همان سرویس تحویل می‌دهد. در واقع پورت سرور کد شناسایی سرویس است و نقش سازمان دهی دارد. بدون این شناسه، معلوم نمی‌شد درخواستی که رسیده باید به سرویس وب تحویل داده شود یا به بخش ایمیل.

انواع پورت فیزیکی سرور

هرکدام پورت‌های فیزیکی سرور کاربرد خاص خودش را دارد و دانستن وظیفه هر پورت برای مدیریت بهتر سرور اهمیت دارد.

– پورت VGA یکی از پورت‌های قدیمی‌ است که معمولا برای نمایش تصویر در مانیتورهای نسل قبلی به کار می‌رفت. این پورت بیشتر در سرورهایی دیده می‌شود که به روزرسانی نشده‌اند یا برای کارهای ساده گرافیکی استفاده می‌شوند.

– پورت IPMI مخصوص مدیریت از راه دور است. این درگاه به مدیر شبکه این اجازه را می‌دهد که سرور را در سطح سخت افزاری کنترل کند؛ حتی اگر سیستم عامل از کار افتاده باشد. این پورت معمولا جدا از دیگر بخش‌های شبکه کار می‌کند تا نظارت دقیق تری انجام شود.

– پورت اترنت یا LAN بیشترین کاربرد را در اتصال سرور به شبکه دارد. این پورت برای برقراری ارتباط از طریق کابل شبکه استفاده می‌شود. در برخی سرورها، چند پورت اترنت وجود دارد تا ارتباط سریع تر و بدون قطعی برقرار شود.

– پورت USB برای وصل کردن لوازم جانبی مثل ماوس، کیبورد یا فلش استفاده می‌شود. در زمان نصب سیستم عامل یا انتقال فایل‌های بزرگ، این پورت می‌تواند خیلی مفید باشد.

– پورت سریال یا COM هنوز در برخی مدل‌ها دیده می‌شود و بیشتر برای تنظیمات دستی و ارتباط با تجهیزات خاص مثل روترها و سوییچ‌ها کاربرد دارد. این پورت ساده ولی موثر است، مخصوصا وقتی به کنترل مستقیم از طریق دستورهای متنی نیاز باشد.

کاربرد پورت فیزیکی در سرور

پورت‌های فیزیکی عموما زمانی اهمیت پیدا می‌کنند که بخواهیم سرور را به دستگاه‌های دیگر متصل کنیم. فرض کنید سروری دارید که در دیتاسنتر مستقر است. برای مدیریت آن می‌توان از پورت IPMI یا پورت سریال استفاده کرد تا حتی در صورت غیرفعال بودن سیستم عامل، بتوان به سرور لاگین کرد و تنظیمات ضروری را انجام داد.

همچنین پورت اترنت، مسیر ارتباط سرور با کل کاربران و تجهیزات شبکه است. چه یک روتر یا سوییچ و چه یک ذخیره ساز تحت شبکه  (NAS)، همگی به پورت اترنت نیاز دارند. پس اگر این پورت غیرفعال باشد یا دچار خرابی شود، مسیر دریافت و ارسال گزارش‌ها مسدود می‌شود.

پورت USB نیز در شرایطی که لازم است سیستم عامل جدیدی نصب شود یا فایل‌های خاصی را مستقیما به سرور انتقال دهیم، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی راهکارها، حتی کلیدهای امنیتی سخت افزاری یا دانگل‌های صدور مجوز نرم افزار از طریق همین پورت وصل می‌شوند.

انواع پورت منطقی سرور

وقتی تجهیزات فیزیکی دیگر توان پاسخگویی به حجم کار شبکه را نداشتند، مفهومی به نام پورت منطقی یا نرم افزاری مطرح شد. این درگاه یک عدد است که به هر سرویس شبکه، اختصاص پیدا می‌کند تا سیستم بداند هر درخواست مربوط به کدام سرویس است. به عنوان مثال:

• پورت ۸۰ برای وب سایت یا همان HTTP
• پورت ۴۴۳ برای وب امن  یا HTTPS
• پورت ۲۱ برای  FTP
• پورت ۲۲ برای  SSH

شماره‌ پورت‌ها بین صفر تا ۶۵۵۳۵ تقسیم بندی شده‌اند و هر عدد کاربرد خودش را دارد. پورت‌های ۰ تا ۱۰۲۳ عمدتا برای سرویس‌های شناخته شده مثل وب، ایمیل یا انتقال فایل استفاده می‌شوند. بازه‌ی ۱۰۲۴ تا ۴۹۱۵۱ بیشتر در اختیار نرم افزارهایی‌ است که نیاز به پورت مشخص دارند و از قبل ثبت شده‌اند. از ۴۹۱۵۲ تا ۶۵۵۳۵ هم به عنوان پورت‌های خصوصی شناخته می‌شود که بیشتر برای کارهای اختصاصی یا موقت به کار می‌روند، مثلا در زمان توسعه نرم افزار یا تست سرور.

کاربرد پورت منطقی در سرور

فرض کنید یک سرور چند کار مختلف را باید هم زمان انجام می‌دهد؛ مثل نمایش سایت، مدیریت ایمیل، ارسال و دریافت فایل. برای اینکه این سرویس‌ها به درستی کار کنند، هرکدام روی یک پورت جدا فعالیت می‌کنند. مثلا وقتی کاربر یک سایت را باز می‌کند، درخواست او از پورت ۸۰ وارد می‌شود و برنامه‌هایی مثل Apache یا Nginx آن را پردازش می‌کنند. اگر بخواهید فایلی را آپلود یا دانلود کنید، سرور از پورت ۲۱ استفاده می‌کند که مخصوص سرویس FTP است. ارسال ایمیل هم از طریق پورت ۲۵ یا در بعضی موارد پورت ۵۸۷ انجام می‌شود.

اگر این تفکیک عددی وجود نداشت، اطلاعات مختلف در مسیر اشتباه قرار می‌گرفتند و هیچ سرویسی نمی‌توانست وظیفه خودش را درست انجام دهد. پورت‌های نرم افزاری مثل شماره پلاک ساختمان هستند؛ هرکدام به یک بخش خاص مربوط می‌شود. وقتی یک برنامه شروع به کار می‌کند، منتظر می‌ماند که از طریق پورت خودش پیامی دریافت کند. برای همین، کسی که سرور را مدیریت می‌کند باید مراقب باشد فقط پورت‌هایی باز بمانند که واقعا مورد استفاده قرار می‌گیرند. چون اگر پورت‌های بی استفاده باز بمانند، راه نفوذ برای بدافزارها یا هکرها باز خواهد شد.

انواع پورت پروتکل سرور

گاهی به پورت‌های پروتکل سرور، پورت‌های منطقی نیز گفته می‌شود که در بالا به آن اشاره کردیم. این پورت‌ها مستقیما مرتبط با پروتکل‌های ارتباطی مانند TCP و UDP هستند. در سرورها به طور معمول برای هر سرویس یک عدد مشخص در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، Redis اغلب روی پورت ۴۳۷۹ اجرا می‌شود. البته در شرایط خاص می‌توان این عددها را تغییر داد، ولی بهتر است تا وقتی نیاز جدی به اینکار ندارید شماره‌های استاندارد را دستکاری نکنید.

آشنایی با پورت TCP

پروتکل TCP یا همان “Transmission Control Protocol” یکی از مهم ترین پروتکل‌ها در مدل TCP/IP است که وظیفه انتقال داده‌ها را بر عهده دارد. این پروتکل اتصال گرا است که یعنی قبل از شروع انتقال داده‌ها، ابتدا ارتباط بین فرستنده و گیرنده برقرار می‌شود. در این روش داده‌ها به صورت مرتب و بدون تغییر در ترتیب آنها به مقصد می‌رسند.

پورت‌های TCP اغلب برای سرویس‌هایی استفاده می‌شوند که دقت و نظم در ارسال دیتا اهمیت زیادی دارد مانند وب‌سایت‌ها  (HTTP)، ایمیل (SMTP، POP3، IMAP) و تبادل اطلاعات بین پایگاه داده‌ها. در این مدل، پروتکل تلاش می‌کند از سالم بودن اطلاعات ارسالی مطمئن شود. اگر گزارشی گم شود، پروتکل TCP این کمبود را تشخیص می‌دهد و دوباره می‌فرستد.

در نهایت، TCP برای فعالیت‌هایی که نیاز به انتقال داده‌ها بدون خطا و قابل اتکا دارند، بسیار مناسب است. هر پورت TCP  توسط یک نرم افزار خاص نظارت می‌شود تا در صورت دریافت اطلاعات، آن را پردازش کند. با این حال اگر تعداد زیادی پورت TCP باز باشد و امنیت به درستی رعایت نشود، خطر نفوذ افراد غیرمجاز افزایش می‌یابد.

آشنایی با پورت UDP

پروتکل UDP که در لایه انتقال قرار دارد، برای ارسال داده از روشی ساده‌تر نسبت به TCP استفاده می‌کند. این پروتکل بدون ایجاد ارتباط پایدار میان فرستنده و گیرنده، بلوک‌های اطلاعات را ارسال می‌کند و انتظار دریافت پاسخ قطعی یا مرتب شده را ندارد. یعنی اگر چند بلوک در راه از بین بروند یا جابه‌جا برسند، مشکلی پیش نمی‌آید.

سرعت بالاتر و ساختار سبک تر UDP، برای مواردی مناسب است که زمان اهمیت بیشتری دارد از دقت تحویل بسته‌ها. مواردی مانند پخش زنده ویدیویی، تماس اینترنتی یا بازی‌های تحت شبکه از این روش برای انتقال داده استفاده می‌کنند، زیرا در این کاربردها اولویت با سرعت انتقال داده‌هاست، نه تضمین کامل بودن آن‌ها.

از پورت‌های مرتبط با این پروتکل می‌توان به ۵۳ برای DNS و ۶۹ برای TFTP اشاره کرد. پورت UDP معمولا انتخاب سرویس‌هایی است که نیازی به کیفیت تمام عیار پورت TCP ندارند، بلکه فقط می‌خواهند با شتاب بیشتر و وقفه کمتر کار کنند.

پورت SCTP چیست؟

پروتکل SCTP هم در لایه انتقال قرار دارد و ترکیبی از ویژگی‌های TCP و UDP به حساب می‌آید. از TCP ویژگی‌هایی مثل ارتباط پایدار و کنترل جریان اطلاعات را گرفته و از UDP توانایی مدیریت چند مسیر جداگانه برای انتقال گزارشات را دریافت کرده است.

در این روش، داده‌ها می‌توانند از طریق چند مسیر مستقل در یک ارتباط منتقل شوند. اگر مشکلی در یکی از مسیرها رخ دهد، بقیه بدون مشکل به کار خود ادامه می‌دهند. علاوه‌بر این SCTP  از حالتی پشتیبانی می‌کند که یک دستگاه چند آدرس شبکه داشته باشد؛ در چنین شرایطی حتی اگر یکی از مسیرها قطع شود، ارتباط همچنان از مسیر دیگر ادامه پیدا می‌کند.

کاربرد این پروتکل بیشتر در زیرساخت‌های مخابراتی مشاهده می‌شود، جایی که هم دقت بالا و هم انعطاف پذیری اهمیت دارند. به بیان دیگر SCTP برای برطرف کردن محدودیت‌های TCP طراحی شده و سعی کرده سرعتی نزدیک به UDP هم داشته باشد.

مقایسه پورت های UDP، TCP و SCTP

پورت TCP: اتصال‌گرا و مطمئن است و دارای کنترل دریافت و ارسال مجدد بلوک‌های اطلاعاتی از دست رفته می‌باشد. سرعت آن نسبت به UDP کمتر است، اما در سرویس‌های حساس بسیار قابل اعتماد است.

پورت UDP: بدون اتصال، بدون تضمین دریافت، سرعت بالا، مناسب پخش زنده یا بازی‌های آنلاین. کنترل خطای پیچیده‌ای اعمال نمی‌کند.

پورت SCTP: ترکیبی از مزایای TCP و UDP، پشتیبانی از چند مسیره چند جریانی، قابل‌ استفاده در سیستم‌های سیگنالینگ و سرویس‌های چند رسانه‌ای خاص.

پورت‌های TCP و UDP روی بیشتر سرورها قرار دارند و SCTP  استفاده کمتری دارد اما برای کاربردهای خاص در سطح اپراتورهای مخابراتی و زیرساخت‌های حساس مفید است.

ویژگی های port سرور

– پورت سرور، درست مانند پلاک مستقل برای هر برنامه عمل می‌کند و از تداخل بسته‌های اطلاعاتی جلوگیری می‌نماید.

– هر شماره پورت می‌تواند برای کار خاصی تنظیم شود. برای افزایش امنیت، از اعداد غیرمعمول به جای مقادیر پیش‌فرض استفاده می‌شود. این ویژگی به مدیران شبکه این اجازه را می‌دهد که بر اساس شرایط، رفتار پورت‌ها را کنترل کنند.

– ابزارهایی مثل فایروال اجازه می‌دهند که کدام درگاه را ببندید یا فعال نگه دارید. اگر این مورد به درستی تنظیم شود، می‌توان جلوی دسترسی‌های ناخواسته را گرفت و مسیرهای ورودی را به خوبی زیر نظر داشت.

-همچنین هر پورت می‌تواند مشخص کند که اطلاعات از کدام پروتکل منتقل شوند؛ به این معنی که انتخاب می‌کند داده‌ها از طریق TCP ارسال شوند یا از پروتکل UDP استفاده شود.

– وقتی چند سرویس روی یک سرور اجرا می‌شوند، می‌توان برای هر کدام از پورت جداگانه استفاده کرد. این کار باعث می‌شود که بین خدمات مختلف، مرز مشخصی ایجاد شود و فشار پردازش بین آن‌ها بهتر توزیع گردد.

– بدون این ساختار، تشخیص مسیر درست برای داده‌ها دشوار می‌شود و مدیریت ترافیک ورودی و خروجی سخت تر خواهد بود.

جمع بندی

ساختار شبکه بدون وجود پورت‌ها معنای چندانی نمی‌یابد. پورت سرور در شکل فیزیکی، همان محل اتصال کابل یا تجهیزات جانبی به سرور است. در سطح نرم افزاری هم، هر پورت عددی دارد که مشخص می‌کند اطلاعات باید به کدام سرویس فرستاده شوند. هرچه سرویس‌های بیشتری روی یک سرور اجرا شوند، نیاز به پورت‌های جداگانه هم بیشتر می‌شود. اگر این پورت‌ها به درستی سازمان دهی نشوند، احتمال اشتباه در مسیر داده‌ها بالا می‌رود و همین ضعف می‌تواند فرصت نفوذ برای هکرها را فراهم کند. برای داشتن شبکه ای ایمن و منظم، لازم است شناخت خوبی از عملکرد پورت‌ها در هر دو سطح سخت افزاری و نرم افزاری داشته باشیم و برای هر نوع ارتباط، پروتکل مناسب مانند TCP یا UDP را انتخاب کنیم. این شناخت پایه طراحی دقیق و مدیریت درست سرور در زیرساخت‌های ارتباطی به حساب می‌آید.

اگر احساس میکنید در انتخاب و خرید سرور دست دوم و استوک نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید می توانید از از طریق شماره تلفن ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ با شرکت ماهان شبکه ایرانیان ارتباط بگیرید.

سوالات متداول

۱) آیا می‌توان شماره پورت پیش فرض سرویس‌ها را تغییر داد؟
بله، در بیشتر موارد می‌توان شماره پورت پیش فرض را در فایل پیکربندی سرویس‌ها عوض کرد. از این روش برای کاهش جلوگیری از نفوذ استفاده می‌شود. اما لازم است پس از تغییر، کاربران یا سایر سرویس‌ها نیز از شماره جدید مطلع شوند.۲

۲) چگونه می‌توان فهمید در سرور کدام پورت‌ها باز است؟
با ابزارهایی مثل netstat  یا ss  در سیستم‌های یونیکسی و همچنین در محیط ویندوز می‌توان وضعیت پورت‌های باز را بررسی کرد. همچنین نرم‌افزارهای آنالیز یا اسکن امنیتی نظیر nmap هم هستند که باز بودن یک پورت از بیرون را تشخیص می‌دهند.

 ۳) اگر پورت اشتباهی باز بماند، چه خطری دارد؟
هر پورت اضافی که بدون نظارت فعال شود، یک دریچه نفوذ امنیتی است. مهاجم می‌تواند از طریق آن به سرویس نا ایمن متصل شود یا حتی بدافزاری را اجرا کند.