آشنایی با روتر میکروتیک (Mikro Tik) + انواع روتر میکروتیک

روترها از مهم ترین تجهیزات شبکه به حساب می‌آیند و کار اصلی شان هدایت داده‌ها بین شبکه‌های مختلف است. برندهای زیادی در این حوزه فعالیت می‌کنند و هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. میان آن‌ها، میکروتیک یکی از برندهایی است که به خاطر تنوع محصولات و قیمت مناسب، طرفداران زیادی پیدا کرده است. این شرکت که دفتر اصلی اش در کشور لتونی قرار دارد، روترهایی تولید کرده که در خانه، محیط‌های کاری و سازمان‌های بزرگ قابل استفاده هستند. روتر میکروتیک به گونه ای ساخته شده که هم افراد تازه کار بتوانند از آن استفاده کنند، هم کسانی که در زمینه شبکه تخصص دارند. خیلی از متخصصان شبکه به دنبال دستگاهی هستند که از نظر هزینه، قیمت خوبی داشته باشد و در عین حال دارای امکانات حرفه‌ای هم باشند. میکروتیک تلاش کرده این خواسته را در مدل‌های مختلف خود پیاده کند.

روتر میکروتیک چیست؟

روتر میکروتیک یکی از ابزارهایی است که برای هدایت و مدیریت ترافیک شبکه استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها به سیستم عامل مخصوصی به نام RouterOS مجهز شده اند و می‌توانند بلوک‌های اطلاعات را بین شبکه‌های محلی و گسترده هدایت کنند. اگر بخواهیم ساده بگوییم، کار روترها مانند راهنمایی و رانندگی است؛ یعنی بررسی می‌کنند که هر داده از کدام مسیر عبور کند تا سریع تر و درست تر به مقصد برسد.

میکروتیک یک شرکت لتونیایی‌ است که ابتدا روی تولید نرم افزارهای شبکه تمرکز داشت. پس از مدتی تصمیم گرفت سخت افزارهایی بسازد که نرم افزارهای خودش را روی آن‌ها نصب کند. این سری از دستگاه‌ها به نام RouterBOARD شناخته می‌شوند و در شبکه‌های کوچک، محیط‌های اداری و حتی زیرساخت‌های بزرگ تر به کار گرفته می‌شوند.

روترهای میکروتیک توانایی تنظیمات پیشرفته دارند. مثلا می‌توانند ترافیک را در چند مسیر تقسیم کنند، فایروال ایجاد کنند، دسترسی‌ها را محدود کنند و شبکه را بهتر مدیریت کنند. همچنین از چندین پروتکل مهم در حوزه شبکه مثل  OSPF، RIP، BGP  و MPLS پشتیبانی می‌کنند. بسیاری از متخصصان به خاطر قیمت پایین تر این محصولات نسبت به بعضی برندهای معروف، سراغ میکروتیک می‌روند. دلیلش هم این است که هم کنترل دقیقی روی تنظیمات به آن‌ها می‌دهد و هم هزینه زیادی نیاز ندارد.

ماهان شبکه ایرانیان با انجام تست‌های سخت افزاری و نرم افزاری بر روی سرورهای استوک و کارکرده مطمئن می شوند که محصولات ارائه شده به مشتریان، بهترین کارایی را خواهند داشت. پس با خیال راحت می توانید خرید خود را انجام دهید چون این محصولات همراه با گارانتی عرضه می شوند. برای تماس با این شرکت از طریق شماره ی ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ اقدام نمایید.

 ویژگی های نرم افزاری روترهای میکروتیک

در کنار سخت افزار قدرتمند، بخش نرم افزاری نیز جایگاه ویژه ای دارد. این بخش‌ها عبارت اند از:

– سیستم عامل  RouterOS

مرکز اصلی عملکرد روترهای میکروتیک، همین نرم‌افزار است. پایه آن لینوکس بوده و ویژگی‌های زیادی در خود جای داده است. کاربران می‌توانند از نرم افزار Winbox روی ویندوز یا از طریق مرورگر از WebFig استفاده کنند. همچنین، افراد حرفه ای قابلیت استفاده از خط فرمان CLI را دارند تا تنظیمات دقیق تری انجام دهند.

– مدیریت پهنای باند

در شبکه‌هایی که چند بخش به طور همزمان فعال هستند، می‌توان مشخص کرد چه مقدار ترافیک به هر قسمت اختصاص یابد. این کار باعث می‌شود هیچ گروهی بیش از اندازه از منابع استفاده نکند. ابزارهایی مثل Queue و Simple Queue این اجازه را می‌دهند که بسته‌ها بر اساس نشانی IP یا نوع گزارشات، دسته بندی و اولویت بندی شوند.

– فایروال و امنیت

RouterOS قابلیت فیلتر کردن بسته‌ها را دارد. کاربران توسط این ویژگی می‌توانند پورت‌های غیرضروری را ببندند یا قوانینی برای مسدودسازی یا عبور اطلاعات تنظیم کنند. همچنین، ابزار NAT هم در دسترس است که برای ترجمه آدرس‌ها در شبکه به کار می‌رود و امنیت را افزایش می‌دهد.

– VPN و ارتباط از راه دور

روترهای میکروتیک از پروتکل‌های مختلفی مانند  PPTP، L2TP  و OpenVPN پشتیبانی می‌کنند. کاربران حتی وقتی از محیط کار دور هستند به کمک این قابلیت می‌‌توانند به شبکه داخلی متصل شوند. این روش برای ارتباط بین چند شعبه یا کار از خانه بسیار مفید است.

– رابط گرافیکی  Winbox

یکی از ویژگی‌هایی که کاربران زیاد از آن استفاده می‌کنند، نرم‌افزار Winbox است. این ابزار دسترسی راحتی برای تنظیمات روتر فراهم می‌کند. کاربران از طریق این برنامه می‌توانند ترافیک را بررسی کنند، فایروال را تنظیم کنند یا اسکریپت‌هایی برای اجرای خودکار بعضی وظایف بنویسند.

– مانیتورینگ و گزارش گیری

در بخش System و Tools، ابزارهایی برای بررسی وضعیت شبکه قرار گرفته است. همچنین می‌توان از پروتکل SNMP  استفاده کرد تا اطلاعات به نرم افزارهای دیگری مثل The Dude فرستاده شود و آنجا تحلیل شوند.

– قیمت اقتصادی تر

RouterOS به طور ویژه برای سخت افزارهای اختصاصی شرکت میکروتیک طراحی شده، اما نسخه‌ای هم دارد که روی کامپیوترهای معمولی نصب می‌شود. این ویژگی باعث شده کاربران بدون صرف هزینه زیاد، به تنظیمات پیشرفته دسترسی پیدا کنند.

انواع روترهای میکروتیک:

شرکت میکروتیک برای پاسخ دادن به نیازهای مختلف افراد، دستگاه‌های گوناگونی را تولید کرده است. در یک نگاه کلی، می‌توان روترهای میکروتیک را در سه گروه زیر جای داد:

۱) روترهای خانگی و کوچک (SOHO)

این مدل‌ها برای آپارتمان‌ها، خانه‌ها، دفاتر کوچک و کسب وکارهای نوپا در نظر گرفته شده اند. ابعاد کم، قیمت پایین و نصب نسبتا ساده از ویژگی‌های آن‌هاست. معمولا پردازنده این روترها توانی کمتر از مدل‌های سازمانی دارد اما برای کاربر خانگی یا شبکه‌های سبک کافی هستند. به عنوان مثال سری hAP (Home Access Point) برای استفاده خانگی یا اداری کوچک در نظر گرفته شده است. برخی از مدل‌های این سری دارای وای فای داخلی هستند و امکان پیکربندی به عنوان روتر بی سیم را هم دارند.

بیشتر این روترهای خانگی اندازه کوچکی دارند و به راحتی روی میز قرار می‌گیرند. مدیریت آنها نیز توسط رابط گرافیکی صورت می‌گیرد و زیاد پیچیده نیست. اغلب آنها تعداد پورت اترنت کمتر و سرعت پایین تری نسبت به مدل‌های پیشرفته تر دارند. اگر تعداد کاربرها یا حجم ترافیک زیاد نباشد، این محدودیت احساس نخواهد شد.

۲) روترهای حرفه ای و سازمانی

این دستگاه‌ها برای شرکت‌ها، محیط‌های اداری بزرگ و دیتاسنترها طراحی شده‌اند. توان پردازشی بالاتر، تعداد پورت بیشتر و پشتیبانی از ماژول‌های فیبرنوری در این دسته قابل مشاهده است.

سری Mikrotik CCR از قدرتمند ترین محصولات میکروتیک تشکیل شده است. CCR مخفف Cloud Core Router است که بسته به مدل، دارای تعداد هسته پردازشی متعدد مثلا ۳۶ هسته یا ۷۲ هسته است. قابلیت پشتیبانی از پورت‌های ۱۰ گیگابیتی و پردازش حجم بالایی از ترافیک، آنها را برای کاربردهای سنگین ایده آل می‌کند.

به خاطر ساختار سخت افزاری قوی، می‌توان فایروال‌های پیچیده، تعداد زیادی تونل VPN و روتینگ لایه ۳ یا حتی MPLS را بر روی این روترها فعال کرد. اغلب مدل‌های سازمانی به صورت رکمونت در دسترس هستند و ارتفاع یک یونیت از رک را می‌گیرند. این موضوع سبب می‌شود نظم تجهیزات در اتاق سرور بهتر حفظ شود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد سرور رکمونت و سرور تاور روی لینک کلیک کنید.

۳) روترهای وایرلس

گروهی از محصولات شرکت میکروتیک، به‌صورت تلفیقی از روتر و اکسس پوینت هستند که برای راه اندازی شبکه بی سیم طراحی شده‌اند. این مدل‌ها گاهی برای ارتباط نقطه به نقطه در فضای باز یا حتی برای پوشش محیط داخلی به کار می‌روند.
سری  Mikrotik شامل مدل‌های متنوعی از روترهای وایرلس است؛ بعضی مدل‌ها برای فضای بسته طراحی شده اند و فقط یک روتر بی سیم ساده محسوب می‌شوند. در مقابل، مدل‌هایی مثل SXT یا LHG می‌توانند در فضای باز و برای اتصال بین دو نقطه در فاصله زیاد به کار روند. هر مدل بر اساس شرایط شبکه انتخاب می‌شود و گزینه‌هایی برای نیازهای مختلف بی‌سیم در دسترس است.

نوع آنتن به مدل دستگاه بستگی دارد. بعضی مدل‌ها مثل hAP، آنتن داخلی دارند و مناسب محیط‌های بسته هستند. بعضی دیگر آنتن قوی تری دارند که برای محیط‌های بیرونی طراحی شده‌اند. بسیاری از این محصولات از استانداردهای بی سیم جدید مثل ۸۰۲٫۱۱n و ۸۰۲٫۱۱ac پشتیبانی می‌کنند و نسبت به دستگاه‌های قدیمی سرعت بالاتری دارند.

برخی از مدل‌ها فقط روی باند ۲٫۴ گیگاهرتز کار می‌کنند. گروهی دیگر از باند ۵ گیگاهرتز استفاده می‌کنند یا هر دو باند را در کنار هم دارند. انتخاب باند مناسب به عواملی مثل فاصله، تعداد کاربران و سرعت مورد نیاز بستگی دارد.

دسته بندی روتر میکروتیک بر اساس سخت افزار

روتر میکروتیک را فقط نمی‌توان براساس نوع کاربرد دسته بندی کرد؛ نوع پردازنده و سخت افزار هم معیار دیگری برای گروه بندی این دستگاه‌هاست. دو معماری رایج که در این برند موجود است که عبارت اند از پردازنده ARM و پردازنده MIPS.

اولین دسته مدل‌هایی هستند که از پردازنده ARM استفاده می‌کنند که پردازنده‌ها در دستگاه‌های هوشمند مثل تلفن همراه و تبلت هم دیده می‌شوند. طراحی آن‌ها طوری است که مصرف برق کمی دارند ولی توان پردازشی بالاتری ارائه می‌دهند. روترهایی مثل RB4011 یا بعضی مدل‌های سری CCR در این گروه قرار می‌گیرند.

دسته بعدی مدل‌هایی هستند که پردازنده MIPS دارند. این دسته بیشتر در دستگاه‌های قدیمی یا مدل‌های ارزان تر دیده می‌شوند. این دسته اغلب دوام خوبی دارند و هزینه خرید آن‌ها نسبت به مدل‌های جدید پایین تر است.

برای مقایسه بین عملکرد این دو گروه باید گفت روترهایی که از ARM استفاده می‌کنند، توان بیشتری برای پردازش دارند و در شرایطی که ترافیک شبکه بالا باشد یا تعداد زیادی کاربر به دستگاه وصل شوند، بهتر عمل می‌کنند. در مقابل، مدل‌های MIPS برای استفاده‌های ساده تر و شبکه‌های کوچک گزینه مناسبی هستند. اگر شبکه بزرگی در اختیار باشد و فشار کاری زیاد باشد، مدل‌های ARM انتخاب بهتری خواهند بود. اما برای خانه یا دفترهای کوچک، مدل‌های MIPS هم کار را راه می‌اندازند.

کاربردهای روتر  Mikro Tik

روتر میکروتیک کاربرد زیادی دارد. بخشی از کاربردهای مهم شامل موارد زیر هستند:

در آپارتمان‌ها یا خانه‌های شخصی که کاربران چندین دستگاه دارند و مایلند اینترنت را روی همه دیوایس‌ها تقسیم کنند، روترهای کوچک میکروتیک مثلا سری hAP بسیار کاربردی‌اند. این مدل‌ها دسترسی بی سیم را مهیا می‌کنند و می‌توانند ترافیک بین دستگاه‌ها را مدیریت کنند تا هر کاربر به اندازه نیاز خود از اینترنت استفاده کند.

در محیط‌های کاری بزرگ تر، مثل شرکت‌های متوسط یا سازمان‌های پرکاربر، دستگاه‌های قوی تری از میکروتیک کاربرد دارند. در این فضاها، امکان پیاده سازی تنظیمات پیشرفته تری مثل روتینگ پویا (OSPF)، ایجاد شبکه‌های مجازی (VLAN)، کنترل رفت و آمد اطلاعات و تعریف قوانین امنیتی پیچیده فراهم است. چنین تنظیماتی برای مدیران شبکه اهمیت زیادی دارد چون می‌توانند ساختار ارتباطی را دقیق تر تنظیم کنند.

بعضی شرکت‌های ارائه دهنده خطوط اینترنت برای بهبود کارایی و مقرون به صرفه بودن، از روترهای میکروتیک استفاده می‌کنند. توزیع ترافیک، آدرس دهی داخلی کاربران و تنظیمات NAT در سطح گسترده، از وظایف این تجهیزات است.

در مکان‌هایی مثل فرودگاه، کافی شاپ یا هتل، گاهی نیاز به ایجاد یک صفحه ورود پیش از اتصال به وای فای وجود دارد. قابلیت Hotspot در روترهای میکروتیک دقیقا برای همین منظور طراحی شده است. این قابلیت اجازه می‌دهد مشخصات کاربران بررسی شود و اتصال محدود به افراد خاصی اختصاص یابد؛ مثلا کسانی که هزینه‌ای پرداخت کرده‌اند یا عضویت خاصی دارند.

مدل‌هایی مثل SXT یا LHG برای ایجاد ارتباط نقطه به نقطه بین دو موقعیت جغرافیایی کاربرد دارند. مثلا اگر یک مجموعه چند شعبه در منطقه‌های جدا از هم داشته باشد یا روستاهایی در فاصله مشخص بخواهند به هم متصل شوند، این مدل‌ها می‌توانند یک خط وایرلس مستقیم و پایدار ایجاد کنند.

مزایای روترهای میکروتیک

چرا بسیاری از مدیران شبکه سراغ میکروتیک می‌روند؟ دلایل زیادی برای این انتخاب وجود دارد که در ادامه به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:

– قیمت این برند در مقایسه با برخی برندهای دیگر پایین تر است. همین موضوع باعث می‌شود خیلی‌ها ترجیح بدهند به جای مدل‌های گران قیمت، میکروتیک را انتخاب کنند. در بسیاری از پروژه‌ها اگر هزینه و امکانات کنار هم سنجیده شود، این برند انتخاب هوشمندانه ای به حساب می‌آید.

– برخلاف تصور رایج که قیمت پایین یعنی امکانات محدود، سیستم عامل RouterOS ابزارهای زیادی در اختیار قرار می‌دهد. از ابزارهای امنیتی گرفته تا قابلیت‌هایی مثل روتینگ پویا یا مدیریت کیفیت سرویس، همگی در این سیستم تعبیه شده‌اند.

– این دستگاه‌ها توانایی برقراری ارتباط با پروتکل‌های مختلف را دارند. به همین دلیل، ترکیب آن‌ها با تجهیزات برندهای دیگر به راحتی امکان پذیر است و نیازی به حذف یا تعویض کامل تجهیزات قدیمی وجود ندارد.

– مستندات رسمی این برند بسیار کامل هستند. علاوه بر این، تالارهای گفت‌وگو و وب سایت‌هایی وجود دارند که کاربران در آن‌ها راه حل‌های متعددی را به اشتراک گذاشته‌اند. بنابراین وقتی مشکلی پیش بیاید، احتمال زیادی وجود دارد که راه حلی برایش پیدا شود.

– این دستگاه‌ها انعطاف زیادی در تنظیمات دارند. مدیران شبکه می‌توانند کوچک ترین جزئیات را تغییر دهند و حتی وظایف تکراری را به صورت خودکار انجام دهند. ابزار اسکریپت نویسی در این زمینه کاربرد زیادی دارد.

معایب روتر میکروتیک

در کنار مزیت‌ها، معایبی هم وجود دارد که بد نیست قبل از خرید به آنها نیز توجه کنیم:

– محیط نرم افزاری روتر میکروتیک برای کسانی که آشنایی زیادی با شبکه ندارند، ممکن است پیچیده به نظر برسد. هرچند ابزارهایی مثل Winbox و WebFig ظاهر گرافیکی دارند اما تعداد گزینه‌های زیاد باعث سردرگمی می‌شود. افرادی که تازه وارد این حوزه شده‌اند، شاید زمان بیشتری برای یادگیری نیاز داشته باشند و نتوانند به سرعت همه تنظیمات را مدیریت کنند.

– استفاده‌ کامل از همه قابلیت‌ها نیازمند دانش شبکه است. اگر کسی قصد انجام پیکربندی‌هایی مانند OSPF، BGP یا راه اندازی VPN چند لایه را داشته باشد، باید پیش از آن آموزش‌های لازم را دیده باشد. در واقع استفاده اولیه ساده است اما برای اجرای تنظیمات پیشرفته، داشتن تخصص فنی ضروری است.

– اینکه در برخی کشورها، دسترسی به پشتیبانی رسمی سخت است. اگر مشکلی در سخت افزار پیش بیاید، احتمال دارد تهیه قطعه یا مراجعه به نمایندگی کمی زمانبر یا دشوار باشد. البته انجمن‌های کاربری در اینترنت بسیار فعال هستند و معمولا پاسخ پرسش‌ها در آنجا پیدا می‌شود.

–  باید همیشه نسخه‌های جدید RouterOS را بررسی کنیم. گاهی نسخه‌های قدیمی تر، ایرادهای امنیتی یا کندی در عملکرد دارند. بنابراین اگر کسی بخواهد بهترین نتیجه را از روتر بگیرد، بهتر است به طور مرتب آپدیت‌های نرم افزاری را پیگیری کند.

خرید روتر میکروتیک مناسب

برای انتخاب درست مدل‌های مختلف روتر میکروتیک، باید چند موضوع مهم را روشن کنیم. این پرسش‌ها به ما کمک می‌کنند تا بدانیم کدام روتر برای شرایط فعلی ما انتخاب درستی است.

اول باید مشخص شود شبکه قرار است در چه محیطی راه اندازی شود؛ مثلا خانه، شرکت کوچک یا یک مجموعه بزرگ. اگر تعداد دستگاه‌ها کم باشد و استفاده سبک باشد به روترهای حرفه ای نیازی نیست. اما وقتی تعداد کاربران بالا می‌رود یا فایل‌های سنگین در شبکه جابه‌جا می‌شوند، باید سراغ مدل‌هایی رفت که پردازش بالاتری دارند.

دوم، موضوع بودجه اهمیت دارد. اگر محدودیت مالی نداریم، سری CCR انتخاب مناسبی برای حجم ترافیک بالا خواهد بود. اما اگر هزینه برایمان مهم است و شبکه سبکی داریم مدل‌هایی مثل hAP یا RB برایمان کافی خواهند بود.

سوم، نگاهی به تعداد پورت‌ها و نوع آن‌ها لازم است. برخی مدل‌ها فقط چند ورودی دارند و برای محیط‌هایی که نیاز به اتصال زیاد دارند، ممکن است ناکافی باشند. پورت‌هایی مثل ۱۰GbE  یا SFP+ هم برای کسانی که به سرعت بالاتر فکر می‌کنند مهم اند.

چهارم، قابلیت‌های نرم افزاری مطرح می‌شود. برخی به فایروال یا VPN نیاز دارند، برخی به Hotspot فکر می‌کنند. این ویژگی‌ها در بسیاری از مدل‌ها وجود دارد ولی اگر تعداد اتصال‌ها یا حجم اطلاعات بالا باشد، باید دستگاهی انتخاب کرد که پردازنده و حافظه مناسبی داشته باشد.

نکته آخر، به اندازه بدنه دستگاه هم باید توجه کرد. بعضی روترها برای نصب در رکمونت طراحی شده‌اند و برای دیتاسنترها مناسب اند. اما برای خانه یا دفترهای کوچک، دستگاه‌های رومیزی و کوچکتر فضای کمتری اشغال می‌کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قیمت و خرید سرور استوک و لوازم جانبی آنها می توانید با شرکت ماهان شبکه ایرانیان از طریق  شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ در تماس باشید.

جمع بندی

روترهای میکروتیک ابزارهایی حرفه ای و اقتصادی برای مدیریت ترافیک شبکه هستند که به سیستم عامل قدرتمند RouterOS مجهز شده‌اند. این دستگاه‌ها با قابلیت‌هایی مثل فایروال، VPN، روتینگ پیشرفته و کنترل پهنای باند، در محیط‌های خانگی تا سازمانی کاربرد دارند. مدل‌های متنوع آن‌ها شامل روترهای کوچک خانگی، مدل‌های قدرتمند سازمانی مثل سری CCR و نسخه‌های وایرلس هستند. معماری سخت افزاری این روترها شامل پردازنده‌های ARM و MIPS است که هر کدام مناسب کاربرد خاصی اند. از مزایای میکروتیک می‌توان به قیمت مناسب انعطاف در تنظیمات، پشتیبانی از پروتکل‌های متنوع و جامعه کاربری فعال اشاره کرد. البته برای استفاده کامل از امکانات آن، دانش فنی لازم است. اگر به دنبال یک راه حل مقرون به صرفه و قابل تنظیم برای مدیریت شبکه هستید، میکروتیک یکی از گزینه‌های مطرح محسوب می‌شود.

سوالات متداول

۱) آیا روتر میکروتیک برای شبکه‌های خانگی کاربرد دارد؟
بله. مدل‌هایی مثل hAP یا RB951 برای خانه‌ها و دفاتر کوچک طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها به راحتی اینترنت را بین چند دستگاه پخش می‌کنند و به صورت بی سیم یا از طریق کابل شبکه کار می‌کنند.

۲) چگونه می‌توانم مسائل امنیتی را در روتر میکروتیک تنظیم کنم؟
در بخش فایروال، گزینه‌هایی برای کنترل ترافیک ورودی و خروجی وجود دارد. می‌توان قوانین دلخواه نوشت و جریان داده‌ها را محدود کرد. همچنین قابلیت NAT و تنظیمات مربوط به پورت‌ها هم فعال است. برای افزایش امنیت، بهتر است VPN  راه اندازی شود و سیستم عامل RouterOS به طور مرتب آپدیت گردد.

۳) چه فرقی بین مدل‌های CCR و سری hAP وجود دارد؟
مدل‌های CCR برای شبکه‌های سنگین ساخته شده اند و معمولا پردازنده‌های چند هسته‌ای دارند. این مدل‌ها بیشتر در شرکت‌ها و محیط‌های بزرگ استفاده می‌شوند. در مقابل، سری hAP برای فضاهای کوچک طراحی شده و برای کاربران خانگی یا دفاتر کوچک انتخاب بهتری است. مدل‌های CCR اغلب در رک قرار می‌گیرند ولی hAP طراحی ساده تری دارد و روی میز قرار می‌گیرد.