تفاوت بین مموری و فضای ذخیره سازی (Memory & Storage)

وقتی کسی تصمیم می‌گیرد یک شرکت جدید راه بیندازد معمولا به فکر تهیه ابزارهای فنی می‌افتد. یکی از اصلی ترین بخش‌ها در این زمینه، سرورها هستند. در هر سرور دو قسمت مهم به نام مموری و فضای ذخیره سازی وجود دارد. بسیاری از افراد هنوز نمی‌دانند که این دو مورد چه تفاوتی دارند و هر کدام دقیقا چه کاری انجام می‌دهد. یکی از سوال‌هایی که خیلی‌ها می‌پرسند این است که آیا می‌شود به جای رم از فضای ذخیره سازی استفاده کرد؟ یا اینکه اصلا رم چه کاربردی در فعالیت‌های روزانه سرور دارد؟

اگر به درستی متوجه عملکرد این دو بخش نشویم، ممکن است هنگام خرید سرور تصمیم اشتباهی بگیریم. این اشتباه می‌تواند باعث کند شدن سرعت سیستم و هدر رفتن هزینه شود. بعضی افراد هم واژه‌های حافظه کوتاه مدت و فضای نگهداری طولانی مدت را یکی فرض می‌کنند. اما این دو هم تفاوت زیادی دارند. در این قسمت به طور کامل برای شما در مورد این تفاوت‌ها توضیح خواهیم داد.

مموری چیست؟ | حافظه سرور چیست؟

مموری، رم و حافظه هر کدام به یک مفهوم اشاره دارند. مموری همان بخشی از سیستم است که داده‌ها را به صورت موقت در خود می‌گیرد تا پردازنده  بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن به آن‌ها دسترسی داشته باشد. این داده‌ها شامل اطلاعاتی هستند که در حین بارگذاری برنامه‌ها، پردازش فایل‌های سنگین و انجام وظایف سریع موردنیازهستند. برای مثال وقتی برنامه ای را باز می‌کنیم یا فایلی سنگین را اجرا می‌کنیم، اطلاعات لازم به رم منتقل می‌شود. چون این بخش خیلی سریع تر از فضای ذخیره سازی پاسخ می‌دهد، پردازنده زمان کمتری برای دسترسی به اطلاعات صرف می‌کند. به همین دلیل عملکرد نرم افزار روان تر به نظر می‌رسد.

در سرورها، این مفهوم ابعاد وسیع تری دارد. یک سرور ممکن است چندین سرویس دهی را به طور همزمان انجام دهد؛ مثل میزبانی از وب سایت شرکت، مدیریت ایمیل کارمندان و ذخیره پایگاه داده. اگر مقدار رم کافی وجود نداشته باشد، تبادل داده میان پردازنده و رم با کندی رو به رو می‌شود. این کندی بر سرعت کل سرویس اثر می‌گذارد و حتی ممکن است کاربر نهایی هم متوجه افت کیفیت سرویس شود. همچنین مموری سرور به دلیل نیازهای بزرگتر، ظرفیت بالاتری نسبت به کامپیوترهای خانگی دارد و انواع مختلفی از ماژول‌ها مثل DDR4 یا DDR5 برای سرور در بازار وجود دارند.

شرکت ماهان شبکه ایرانیان سرورهای استوک و دست دوم را با کیفیت بالا به فروش می‌رساند. این شرکت علاوه بر سرور، لوازم و قطعات ضروری برای این سیستم‌ها را نیز عرضه می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرورهای استوک و کارکرده، می‌توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ تماس بگیرید.

نحوه عملکرد مموری

رم از قطعات پرسرعت سیستم به حساب می‌آید. وقتی سرور روشن می‌شود، سیستم عامل از طریق حافظه دائمی مثل هارد یا SSD بارگذاری می‌گردد. در همین مرحله دستورالعمل‌های راه اندازی وارد رم می‌شوند تا پردازنده آماده شروع فعالیت شود. از این لحظه، هر کاری که در سرور انجام می‌شود، نیاز دارد که اطلاعات لازم به سرعت به رم منتقل شوند. چون رم خواندن و نوشتن داده‌ها را خیلی سریع انجام می‌دهد، باعث می‌شود پردازنده زمان کمتری برای پردازش صرف کند.

اگر مقدار رم در سرور کافی نباشد، اطلاعات مجبور می‌شوند به حافظه کندتر منتقل شوند و دوباره برای استفاده بعدی بازگردند. این رفت و برگشت باعث تاخیر در اجرای فرایندها می‌شود و روی عملکرد سیستم اثر منفی می‌گذارد. وقتی رم بزرگ تر باشد، فضای بیشتری برای اجرای برنامه‌ها در اختیار قرار می‌گیرد و عملیات سریع تر انجام می‌شود.

با این حال، باید در نظر گرفت که رم فقط تا زمانی فعال است که سیستم روشن باشد. اگر برق قطع شود یا ری استارت صورت بگیرد، همه اطلاعات داخل آن از بین می‌روند. به همین دلیل به این بخش “حافظه موقت” هم گفته می‌شود.

چگونه بفهمیم مقدار حافظه چقدر است؟

در هر سرور دانستن مقدار دقیق رم خیلی مهم است. چون وقتی مقدار مموری مشخص باشد، راحت تر می‌توان تصمیم گرفت که سیستم برای کارهای روزمره کافی است یا نیاز به ارتقا دارد. برای بررسی این مورد، چند راه ساده وجود دارد:

– داخل سیستم‌عامل ویندوز از بخش Start وارد قسمت System شوید. این بخش، اطلاعات مربوط به رم را نمایش می‌دهد. در لینوکس هم می‌توان از دستورهایی مثل free -m یا cat /proc/meminfo استفاده کرد تا جزئیات حافظه مشخص شود.

– در محیط‌های سروری، شرکت‌های سازنده ابزارهایی برای مدیریت و بررسی وضعیت سخت افزار عرضه می‌کنند. این ابزارها معمولا داشبوردهایی دارند که مقدار کل رم و میزان مصرف شده را به صورت لحظه ای نشان می‌دهند. وقتی فشار روی حافظه زیاد شود، هشدار می‌دهند تا زودتر برای رفع مشکل اقدام شود.

– نرم افزارهایی مثل CPU-Z یا Speccy در ویندوز هم اطلاعاتی درباره نوع رم، حجم، سرعت و سایر ویژگی‌های فنی آن نمایش می‌دهند. این ابزارها روی سرورها هم قابل استفاده هستند.

– اگر به سخت افزار سرور دسترسی مستقیم داشته باشید، می‌توانید برچسب‌های روی ماژول‌های حافظه را بخوانید. اغلب ظرفیت هر قطعه روی آن نوشته شده است.

فضای ذخیره سازی یا استوریج چیست؟

برخلاف رم که اطلاعات را کوتاه مدت نگهداری می‌کند، فضای ذخیره سازی یا استوریج محل بایگانی دائمی داده‌ها است. این فضا می‌تواند هارد دیسک مکانیکی (HDD) باشد یا از نوع درایو حالت جامد (SSD) . حتی کارت‌های حافظه خارجی و حافظه‌های فلش USB را هم می‌توان نوعی استوریج دانست. داده‌هایی نظیر سیستم عامل، فایل‌های مربوط به کارهای شرکت، اسناد مالی یا هر فایل دیگری در این بخش نگهداری می‌شود و حتی پس از خاموش شدن سرور نیز باقی می‌ماند.

اگر بخواهیم بیان ساده ای داشته باشیم، رم شبیه یک میز کار است که فعلا پرونده‌های کاری روی آن قرار می‌گیرند. استوریج همانند یک کمد بزرگ است که پرونده‌ها و پوشه‌ها را طی مدت طولانی در خود جا می‌دهد. سرعت دسترسی به رم بسیار بالاست چون داد‌ه‌ها در آن حالت موقتی دارند، درحالی که سرعت هارد یا SSD تا حدی کم تر است. با این حال، استوریج ظرفیت بالاتری دارد. برای یک شرکت، پارامترهایی مانند امنیت داده‌ها، ظرفیت و سرعت خواندن – نوشتن در زمان خرید استوریج اهمیت دارد.

نحوه عملکرد استوریج

استوریج، بسته به نوعش عمل می‌کند. در هارد دیسک HDD، یک دیسک فلزی مدور توسط موتور می‌چرخد و هد خواندن – نوشتن روی نقاط گوناگون دیسک حرکت می‌کند تا داده‌ها را ذخیره یا بازیابی کند. سرعت چرخش و زمان دسترسی هد، در عملکرد آن اثر می‌گذارد. در مقابل، درایوهای SSD از تراشه‌های حافظه غیر فرار بهره می‌برند و فاقد بخش‌های متحرک هستند؛ از این رو سرعت بالایی دارند و سروصدا هم ایجاد نمی‌کنند.

هنگامی که سرور فایلی را ذخیره می‌کند، داده از بخش رم به استوریج فرستاده می‌شود. هر زمان هم کاربر بخواهد اطلاعاتی را باز کند، سیستم‌عامل دستور می‌دهد که استوریج داده را تحویل دهد و سپس فایل برای سرعت بیشتر به رم منتقل می‌گردد. درست است که SSD سریع تر از HDD کار می‌کند، ولی باز هم سرعت آن به رم نمی‌رسد؛ زیرا رم به صورت موقت داده‌ها را نگاه می‌دارد و مسیری کوتاه تر به پردازنده دارد.

نحوه فهمیدن مقدار storage سیستم

برای افرادی که قصد دارند برنامه‌های سنگین اجرا کنند یا فایل‌های حجیم را نگهداری کنند، دانستن مقدار فضای ذخیره سازی اهمیت زیادی دارد. چند روش ساده برای بررسی این مورد وجود دارد:

– در ویندوز، از کنترل پنل یا File Explorer می‌توان فضای کلی هر درایو را بررسی کرد. برای مثال پنجره This PC میزان کل فضای ذخیره سازی و فضای خالی را اعلام می‌کند. در سیستم‌های لینوکسی هم دستورهایی مانند df -h اطلاعاتی از حجم کلی پارتیشن‌ها ارائه می‌دهند.

– برخی پنل‌های مدیریت سرور گزارش کاملی از ظرفیت دیسک‌ها و درصد مصرف نشان می‌دهند و ممکن است نمودارهایی هم در اختیار شما قرار دهند.

– نرم‌افزارهایی مانند Hard Disk Sentinel یا ابزارهای ساخته شده توسط برخی برندها، هم اندازه دیسک و هم وضعیت سلامت آن را می‌سنجند.

– اگر کاربر به صورت فیزیکی به سرور یا قطعه استوریج دسترسی دارد، معمولا روی هارد یا SSD برچسبی وجود دارد که ظرفیت دقیق را مشخص می‌کند.

مقایسه مموری و فضای ذخیره سازی

مموری و فضای ذخیره سازی با هم چند تفاوت اصلی دارند. این تفاوت‌ها عبارت اند از:

– از نظر سرعت

در زمینه سرعت، مموری توان دسترسی سریعی به داده‌ها دارد. رم بر پایه تراشه‌هایی عمل می‌کند که خواندن و نوشتن را در کسری از ثانیه امکان پذیر می‌سازند. اما فضای ذخیره سازی چه HDD باشد و چه SSD، همیشه کندتر از مموری است. چرا که حتی در SSD، سرعت انتقال داده از طریق رابط SATA یا NVMe به رم و پردازنده محدود خواهد شد و در HDD هم با حرکت چرخشی دیسک این تاخیر بیشتر حس می‌شود. به همین خاطر وقتی سرعت اهمیت دارد، رم وارد عمل می‌شود. ولی برای نگهداری فایل‌ها در طولانی مدت، استوریج انتخاب اصلی است.

– از نظر کارایی و عملکرد

وقتی چند برنامه بزرگ به طور هم‌زمان اجرا شوند یا پردازش‌های سنگین انجام گیرد اگر رم کافی باشد، کارها روان تر پیش می‌رود. از طرف دیگر، فضای ذخیره سازی اگر سرعت پایینی داشته باشد، ممکن است در خواندن یا نوشتن اطلاعات تاخیر ایجاد شود.

در چنین شرایطی حتی اگر مقدار رم بالا باشد ولی فضای ذخیره سازی کند عمل کند، کارها به کندی انجام می‌شود. پس رم و استوریج باید در هماهنگی کامل باشند. رم مخصوص نگهداری اطلاعات در لحظه است و سرعت بالایی دارد. در مقابل، استوریج برای نگه داشتن داده‌های حجیم در مدت طولانی استفاده می‌شود. ترکیب درست این دو بخش، باعث می‌شود سرور عملکرد پایدارتری داشته باشد و هنگام اجرای برنامه‌های پیچیده دچار مشکل نشود.

– از نظر ظرفیت و اندازه

ظرفیت رم اغلب از چند گیگابایت آغاز می‌شود و در سرورهای حرفه‌ای به چند صد گیگابایت می‌رسد. ولی استوریج می‌تواند چندین ترابایت و حتی بیشتر هم باشد. این تفاوت از وظیفه موقتی بودن رم نشئت می‌گیرد. رم قرار است فقط داده‌های در حال پردازش را مهیا کند و نیاز به فضای کوچک تری دارد. استوریج ولی وظیفه دارد کوهی از پرونده‌ها را سال‌ها نگه دارد. پس اندازه هارد، SSD یا دیگر انواع ذخیره ساز می‌تواند بسیار بزرگتر باشد.

– از نظر فراری و ماندگاری

مموری یک حافظه فرار محسوب می‌شود. یعنی وقتی برق قطع شود یا دستگاه خاموش گردد، داده‌هایی که در رم هستند، حذف می‌شوند. ازاین رو برای ذخیره ا فایل‌های با ارزش اصلا مناسب نیست. در عوض استوریج، نسل حافظه غیر فرار است. خاموش کردن دستگاه اثری بر حفظ داده ندارد. پس همه سیستم عامل، برنامه‌ها، اسناد، پوشه‌ها، ویدیوها و هر چه بخواهیم می‌توانیم در آن نگه داریم و هر زمان لازم شود دوباره سراغشان برویم. این ویژگی ماندگاری داده‌ها را تضمین می‌کند و برای بایگانی‌های طولانی مدت الزامی است.

Memory و Storage چگونه بر عملکرد سیستم تاثیر می گذارند؟

سرور برای اجرای درست نرم افزارها نیاز به مموری و فضای ذخیره سازی دارد. وقتی برنامه ای اجرا می‌شود یا درخواستی پردازش می‌شود، ابتدا داده‌ها از استوریج به مموری منتقل می‌شوند تا پردازنده بتواند آن‌ها را سریعا پردازش کند. اگر یکی از این بخش‌ها مثل رم یا فضای ذخیره سازی دچار مشکل یا کمبود ظرفیت شود، کل سیستم کند خواهد شد. عملکرد سرور فقط به سرعت پردازنده بستگی ندارد؛ اگر رم کم باشد یا فضای ذخیره سازی کند عمل کند، درخواست‌ها دیرتر انجام می‌شوند. همچنین، هر چه مقدار رم بیشتر باشد، سرور می‌تواند همزمان وظایف بیشتری را پردازش کند. علاوه بر این، فضای ذخیره‌سازی سریع نیز کمک می‌کند که داده‌ها سریع تر بارگذاری شوند و فرایندها تندتر انجام شوند.

افزودن مموری بیشتر به سرور

گاهی در فرایند راه اندازی یا رشد شرکت، ترافیک کاری سرور بالا می‌رود و مشاهده می‌شود که منابع حافظه کفایت نمی‌کنند. در این سناریو معمولا نخستین حرکت، افزودن چند ماژول رم جدید است. پیش از اقدام، سازگاری نوع رم مثلا DDR4  یا DDR5 و محدودیت‌های مادربرد سرور باید بررسی گردد. برخی مادر‌بوردها حداکثر ظرفیت خاصی از رم را پشتیبانی می‌کنند، پس توجه به مستندات سازنده اهمیت دارد.

هنگام افزایش حافظه، به سرعت فرکانس نیز دقت می‌شود تا حداکثر هماهنگی میان ماژول‌های قدیمی و جدید شکل بگیرد. در برخی موارد، نیاز است ماژول‌های قدیمی برداشته شوند و ماژول‌های پرظرفیت جایگزین گردند. اگر تصمیم اصولی گرفته شود، سرور می‌تواند بارهای محاسباتی بالاتر را پاسخ دهد و در عین حال به تعویض سرور هم دیگر نیازی نمی‌شود.

اضافه کردن فضای ذخیره سازی بیشتر به سرور

وقتی شرکت شما اسناد حجیم، ویدیوهای آموزشی یا داده‌های فراوان داشته باشد، شاید فضای استوریج کنونی کم بیاید. اینجاست که اضافه کردن هارد بیشتر سودمند است. انتخاب HDD، SSD  یا حتی فضای ذخیره سازی تحت شبکه (NAS) به بودجه و کاربری بستگی دارد. اگر سرعت دسترسی بالاتر مد نظر باشد، SSD  یک گزینه عالی است. اما چنانچه حجم فراوان فایل‌های آرشیوی مطرح باشد و بودجه محدودیت داشته باشد، HDD  انتخاب مقرون به صرفه تری خواهد بود.

برای نصب هارد بیشتر، باید بررسی کرد که جایگاه اضافی در سرور در دسترس هست یا خیر. در بعضی مدل‌ها، شاسی سرور امکان افزودن چندین دیسک را می‌دهد. اما اگر محدودیتی در فضای فیزیکی یا پشتیبانی مادربرد وجود داشته باشد، باید به دیسک‌های ظرفیت بالاتر روی آورد یا از فضای NAS بهره گرفت.

شرکت ماهان شبکه ایرانیان در زمینه فروش سرورهای کارکرده و استوک HP فعالیت می‌کند. بیشتر محصولات این فروشگاه دست دوم و استوک هستند که با بالاترین کیفیت و گارانتی مناسب عرضه می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ تماس بگیرید.

جمع بندی

حافظه یا مموری سرور وظیفه پردازش سریع داده‌ها را بر عهده دارد و فضای ذخیره سازی، داده‌ها را برای مدت طولانی نگه می‌دارد. هر کدام از این قسمت‌ها در سرورهای کسب و کار وظیفه خاص خود را انجام می‌دهند. برای کارهایی مثل مدیریت پایگاه داده‌های بزرگ یا انجام چند کار به طور همزمان، باید حافظه کافی وجود داشته باشد. همچنین اگر داده‌های زیادی دارید، به فضای ذخیره سازی بزرگ نیاز است. در زمان خرید یا ارتقای تجهیزات، باید مطمئن شوید که رم و استوریج به درستی با هم هماهنگ شده‌اند تا از مشکلات در عملکرد جلوگیری شود. کسب و کارهای نوپا هنگام شروع کار و برنامه ریزی برای رشد، باید برای نیازهای آینده خود آماده باشند و بودجه را به طور هوشمندانه خرج کنند.

سوالات متداول

۱) آیا می‌توان از فضای استوریج به جای رم استفاده کرد؟
خیر. فضای استوریج همواره کندتر از رم است و برای نگهداری بلند مدت داده طراحی شده است. هیچ‌گاه استوریج نمی‌تواند جای حافظه سرور را پر کند، چون رم سرعت دسترسی لحظه ای دارد و استوریج چنین قابلیتی ندارد.

۲) رم بیشتر بهتر است یا هارد با ظرفیت بالا؟
هر دو ضروری اند. اگر بار پردازشی زیاد شود و رم کافی نباشد، سیستم کند می‌گردد. از طرفی، اگر فایل‌ها حجیم باشند و فضای استوریج اندک باشد، داده‌ها ذخیره نمی‌شوند. بهتر است با توجه به نیاز کاری هر دو بخش به شکل هماهنگ انتخاب شوند.

۳) چگونه سرور را برای بالاترین سرعت آماده کنیم؟
در گام اول یک رم پرظرفیت و هماهنگ نصب کنید. سپس استوریج را بر اساس بودجه و کاربری گزینش نمایید. اگر سرعت مهم است، SSD  گزینه مناسبی خواهد بود. همچنین به سیستم عامل و تنظیمات آن هم باید توجه شود تا بهترین بازده حاصل گردد.