جامپر(jumper) هارد چیست؟ روش تنظیم جامپر هارد دیسک + کاربرد جامپر

در گذشته برای تنظیم و هماهنگ کردن هارد دیسک با قسمت های دیگر سخت‌افزار روش‌های خاصی وجود داشت. یکی از این روش‌ها استفاده از قطعه‌ای کوچک به نام “جامپر هارد” بود که روی هارد دیسک‌های قدیمی یا برخی قطعات دیگر دیده می‌شد. این قطعه برای تنظیم حالت‌های مختلف هارد دیسک یا دیگر سخت‌افزارها به کار می‌رفت تا اتصال آن‌ها آسان‌تر شود. اگرچه در دستگاه‌های جدید دیگر از جامپر استفاده نمی‌شود ولی آشنایی با آن هنوز اهمیت دارد. چون در بعضی از سرورها یا سیستم‌های قدیمی هنوز از این قطعات کوچک استفاده می‌شود.

جامپر هارد چیست؟

جامپر یک قطعه کوچک است که از دو بخش رسانا تشکیل شده و معمولا اندازه آن چند میلی متر است. این قطعه روی پین‌های هارد دیسک یا بردهای الکترونیکی نصب می‌شود و باعث اتصال الکتریکی بین دو پین می‌شود. در سیستم‌های قدیمی‌تر یا دستگاه‌هایی که نیاز به تنظیمات خاص دارند، از این اتصال الکتریکی برای فعال یا غیرفعال کردن حالت‌های مختلف سخت‌افزار استفاده می‌کردند. به عنوان مثال در هارد دیسک‌های قدیمی  IDE، برای مشخص کردن ترتیب هاردها یکی به عنوان اصلی و دیگری به عنوان فرعی، از جامپر استفاده می‌شد. این کار با قرار دادن جامپر روی پین‌های مشخص انجام می شد.

وقتی جامپر از پین برداشته شود، مدار باز می‌ماند و آن قابلیت غیرفعال می‌شود. اما اگر جامپر روی پین‌ها قرار گیرد، مدار بسته شده و آن ویژگی فعال می‌شود. در هاردهای ساتا، جامپر گاهی برای تنظیم سرعت انتقال داده یا غیرفعال کردن برخی قابلیت‌های پیشرفته به کار می‌رود. به عنوان نمونه برخی برندها مانند وسترن دیجیتال از هشت پین استفاده می‌کنند که اجازه می‌دهد کاربر تنظیمات خاصی مثل کاهش سرعت انتقال داده یا فعال کردن حالت‌هایی مثل PM2 را انجام دهد. در مجموع، جامپر ابزاری کوچک ولی کاربردی برای تغییر برخی عملکردها در هارد دیسک و دستگاه‌های مشابه است.

ما در شرکت ماهان شبکه ایرانیان انواع سرور دست دوم و استوک را با بهترین کیفیت به مشتریان عرضه می کنیم. اگر مایل به خرید سرورهای اچ پی به صورت استوک هستید، می توانید با کارشناسان ما از طریق شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.

کاربردهای جامپر هارد

در هاردهای قدیمی تر، قطعه‌ای کوچک به نام جامپر برای تنظیمات داخلی هارد استفاده می‌شد. درایوهای IDE که در گذشته رایج بودند، به این وسیله نیاز داشتند. وظیفه جامپر هارد این بود که مشخص کند کدام هارد به‌عنوان هارد اصلی برای بوت شدن سیستم و کدام به‌عنوان هارد ثانویه جهت ذخیره داده‌ها، عمل کند. این تنظیمات از طریق قرار دادن جامپر در محل‌های مشخصی روی پین‌های هارد انجام می‌شد و هر جایگاه یک حالت خاص را فعال می‌کرد.

برخی هاردها از جامپر برای محدود کردن سرعت انتقال داده‌ها استفاده می‌کردند. برای مثال، اگر سرعت انتقال داده یک هارد ۳ گیگابیت بر ثانیه بود اما مادربرد سیستم قدیمی تر بود و تنها از سرعت ۱٫۵ گیگابیت بر ثانیه پشتیبانی می‌کرد، جامپر می‌توانست سرعت را کاهش دهد تا هماهنگی ایجاد شود. همچنین جامپر در بعضی مدل‌ها برای مدیریت مصرف انرژی یا فعال سازی قابلیت‌های خاصی مانند کاهش نویز الکترومغناطیسی (SSC) به کار می‌رفت. هر برند روش ویژه‌ای برای قرار دادن این جامپرها داشت و جایگاه پین‌ها بسته به مدل هارد متفاوت بود.

قطعاتی که دارای جامپر هستند:

شش نوع قطعه که به طور معمول جامپر برای آن‌ها وجود دارد. در ادامه هر کدام را توضیح خواهیم داد:

۱) جامپر مادربرد

برای مادربورد هم در گذشته از جامپرها برای تنظیمات مختلف استفاده می شد. این تنظیمات شامل تغییر فرکانس پردازنده، ولتاژ یا حتی پاک کردن اطلاعات CMOS بود. کاربران کامپیوترهای قدیمی معمولا دفترچه راهنمای مادربورد را بررسی می‌کردند تا جای درست جامپرها را پیدا کنند و سرعت سیستم را افزایش دهند. همچنین، اگر رمز عبور بایوس فراموش می‌شد، جامپرها برای بازنشانی آن به کار می‌رفتند. در مادربوردهای جدید این وظایف بیشتر به سوئیچ ها یا تنظیمات نرم‌افزاری منتقل شده است. با این حال، همچنان بخشی برای پاک کردن CMOS روی برد وجود دارد که معمولا با عباراتی مثل “CMOS_CLEAR” مشخص می‌شود. این ویژگی نشان می‌دهد که کاربران همچنان می‌توانند از روش‌های سخت‌افزاری برای تغییر برخی تنظیمات استفاده کنند.

۲) درایو نوری

درایوهای نوری قدیمی مثل سی دی، دی وی ‌دی و بلوری درایو، قطعه‌ای به نام جامپر داشتند. دلیل استفاده از این قطعه این بود که در گذشته این دستگاه‌ها بر اساس رابط IDE ساخته می‌شدند و لازم بود مشخص شود کدام درایو نقش اصلی (Master) را دارد و کدام فرعی (Slave) است. درایوی که به عنوان اصلی تنظیم می‌شد، می توانست دیسک سیستم‌عامل را بوت کند و سیستم را راه اندازی کند. در مقابل، درایو فرعی بیشتر برای کپی اطلاعات یا رایت دیسک‌ها استفاده می‌شد. اگر دو درایو نوری روی یک کابل قرار می‌گرفتند، جامپرهایی که در پشت آن‌ها وجود داشت، ترتیب شناسایی آن‌ها را مشخص می‌کرد. هر برند ممکن بود چیدمان متفاوتی برای جامپر داشته باشد اما مفهوم کارکرد آن‌ها یکسان بود. علاوه بر تعیین اصلی یا فرعی بودن، جامپرها گاهی برای تنظیم سرعت خواندن یا فعال کردن حالت خاصی به نام Cable Select هم به کار می‌رفتند.

۳) کارت صدا

در برخی مدل‌های قدیمی یا حتی پیشرفته کارت صدا، جامپرهایی وجود داشت که تنظیمات مختلفی را ممکن می‌کرد. این جامپرها اجازه می‌دادند ورودی و خروجی صدا به صورت استریو یا مونو کار کنند و حتی شدت سیگنال‌ها نیز تغییر داده شود. برای مثال، پین‌های روی کارت صدا می‌توانستند حساسیت میکروفون یا ورودی صدا را تنظیم کنند. برخی کارت‌های صدا هم قابلیت تغییر بین ورودی دیجیتال و آنالوگ را از طریق جامپر داشتند که برای افرادی که از دستگاه‌های صوتی مختلف استفاده می‌کردند، کاربرد زیادی داشت. البته با پیشرفت فناوری، بیشتر این تنظیمات به نرم‌افزار منتقل شد. اما هنوز در برخی نسخه‌های صنعتی جامپرها برای تغییر حالت فیزیکی کانکتورها یا بستن مسیر سیگنال استفاده می‌شوند. این قابلیت به کاربر اجازه می‌دهد بدون نیاز به دستکاری تنظیمات نرم‌افزاری، ویژگی‌های کارت صدا را به سرعت تغییر دهد.

۴) کارت گرافیک

در مدل‌های قدیمی کارت گرافیک، از این قطعات کوچک استفاده می‌شد که به صورت دستی و فیزیکی تنظیم می‌شدند. برخی مدل‌های کارت گرافیک از این قطعات برای انتخاب نوع مانیتور یا تعیین میزان وضوح تصویر بهره می‌بردند. در بعضی کارت‌ها، جامپرها به کاربران اجازه می‌دادند فرکانس هسته گرافیکی را تغییر دهند و آن را در سطح بالاتر یا پایین تر تنظیم کنند. اگرچه این روش‌های سنتی جای خود را به فناوری‌های جدیدی مانند بایوس دوگانه یا ابزارهای نرم‌افزاری داده است، اما همچنان در برخی کارت‌های صنعتی یا مهندسی دیده می‌شوند.

۵) جامپر بایوس

در سیستم‌های دسکتاپ، تغییر تنظیمات بایوس در دسترس کاربران قرار دارد. اما اگر شخصی رمز عبور بایوس را فراموش کند یا تنظیمات به گونه‌ای تغییر کند که سیستم دیگر روشن نشود، راه حلی سخت‌افزاری وجود دارد به نام تغییر موقعیت جامپر بایوس. این جامپر معمولا سه پین دارد؛ دو پین برای حالت عادی و دو پین دیگر برای بازنشانی تنظیمات. وقتی جامپر به حالت بازنشانی منتقل و سیستم خاموش و روشن شود، تمامی اطلاعات قبلی پاک شده و تنظیمات به حالت اولیه بازمی‌گردد. این قطعه کوچک می‌تواند تمام تغییرات اشتباه یا مشکلات موجود را رفع کند. به همین دلیل جامپر بایوس یکی از ابزارهای مفید برای عیب‌یابی سیستم‌های خراب است.

۶) مودم و کارت شبکه

در کارت‌های شبکه یا مودم‌های قدیمی، جامپر جهت انتخاب منابع سخت‌افزاری، آدرس I/O و مواردی از این جنس کاربرد داشت. زمان‌هایی که قابلیت سازگارپذیری چندان بالا نبود، ترتیب ورود و آدرس دهی سخت‌افزارها باید به شکل مکانیکی و از طریق جامپر تنظیم می‌شد. اگر کارت شبکه دو پروتکل داشت یا مایل بودیم روش ارتباطی متفاوتی را فعال کنیم، عوض‌کردن محل جامپر روی برد باعث اصلاح مسیر ارتباطی می‌شد. همین موضوع در مودم‌های Dial-up قدیمی هم دیده می‌شود. در آن دوران، نام پورت COM1 یا COM2 از طریق بلوک جامپر تعیین می‌شد. وقتی کاربر با مشکلی مثل تداخل منابع مواجه می‌شد، بهترین راه حل، جابه‌جا کردن جامپر و انتخاب پارامتر سازگار بود. اگرچه این روزها اکثر کارت‌های شبکه کاملا خودکار فعالیت می‌کنند، اما همچنان در برخی شرایط ویژه صنعتی یا در سخت‌افزارهای سفارشی، جامپر نقش بسزایی داشته و مسیر تنظیمات را ساده‌تر می‌کند.

تنظیم جامپر هارد دیسک هشت پین چگونه است؟

در برخی هارد دیسک‌ها مانند مدل‌های وسترن دیجیتال پین‌های هشت تایی در پشت دستگاه وجود دارد که به صورت دو ردیف چهارتایی چیده شده‌اند. برای فهمیدن وظیفه هر پین، باید راهنمای خود هارد را مطالعه کرد. در بسیاری از مدل‌ها پین‌های ۱ و ۲ برای خاموش‌کردن تکنولوژی SSC (کاهش تداخل‌های الکترومغناطیسی) استفاده می‌شوند. وقتی جامپر روی این پین‌ها قرار می‌گیرد، این قابلیت غیرفعال می‌شود. همچنین، پین‌های ۵ و ۶ معمولا برای محدود کردن سرعت به Gb/s 1.5 به کار می‌روند که در برخی مادربردهای قدیمی که قادر به مدیریت سرعت بالاتر نیستند، مفید است.

اگر جامپر در این قسمت نباشد، سرعت کامل هارد فعال می‌شود. همچنین، پین‌های ۳ و ۴ برای فعال کردن حالت PM2 کاربرد دارند که باعث بهینه شدن مصرف برق و کاهش گرما می‌شود. انتخاب هرکدام از این تنظیمات به نیاز سیستم و کاربر بستگی دارد. نکته مهم این است که هنگام جابه‌جایی جامپر، باید دستگاه خاموش باشد تا آسیبی به قطعات وارد نشود و تغییرات به درستی اعمال شوند.

جامپرهای مادربرد را چگونه شناسایی کنیم؟

برای پیدا کردن جامپرهای مادربرد، اولین کار این است که دفترچه راهنمای آن را بررسی کنید. به طور معمول در این دفترچه، تصویری از مادربرد وجود دارد که محل قرارگیری پین‌ها را مشخص کرده است. روی این تصویر عبارت‌هایی مانند “CLR_CMOS”، “BIOS_Jumper”  یا گاهی “PSWD” دیده می‌شود که نشان می‌دهد جامپرها کجا قرار دارند. در برخی مدل‌های جدید، شرکت‌ها به جای جامپر از یک کلید کوچک استفاده کرده‌اند اما هنوز هم مادربردهایی هستند که از همان قطعه کوچک بهره می‌برند.

از نظر ظاهری، جامپر یک پوشش پلاستیکی رنگی است که چند پین را به هم متصل می‌کند. وقتی به مادربرد نگاه کنید، احتمالا مجموعه‌ای از پین‌های کوچک طلایی خواهید دید که به صورت دو یا سه تایی کنار هم قرار گرفته‌اند. اگر سه پین داشته باشند، معمولا جامپر روی پین ۱ و ۲ قرار گرفته و برای ریست کردن تنظیمات، باید روی پین ۲ و ۳ قرار داده شود. اما در مدل‌هایی که فقط دو پین دارند، برداشتن یا گذاشتن این قطعه حالت مادربرد را تغییر می‌دهد.

هر مادربرد مشخصات مخصوص خودش را دارد. به همین دلیل بهتر است به علامت‌های روی برد و توضیحاتی که شرکت سازنده در دفترچه نوشته است، توجه کنید. بعضی برندها این اطلاعات را مستقیما روی خود مادربرد چاپ می‌کنند درحالیکه برخی دیگر توضیحات کامل را در راهنما درج کرده‌اند. بنابراین برای پیدا کردن جامپرها و استفاده صحیح از آن‌ها، بررسی دفترچه راهنما و دقت در جزییات ضروری است.

شرکت ماهان شبکه ایرانیان  سرورهای HP استوک و کارکرده را با کیفیتی عالی به بازار عرضه می کند. این شرکت علاوه بر سرور، قطعات سرورها را نیز به صورت کارکرده و دست دوم و کارکرده ارائه می دهد. برای خرید و اطلاع از قیمت سرور استوک می توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.

جمع بندی

جامپر هارد قطعه‌ای کوچک اما پرکاربرد در سخت‌افزارها است که از گذشته برای تنظیمات فنی دستگاه‌ها استفاده می‌شد. این قطعه امکان تغییر حالت‌های مختلف یک مدار الکترونیکی را فراهم می‌کند. مثلا در هاردهای  IDE، تعیین می‌کرد که دیسک به عنوان اصلی یا ثانویه شناخته شود. در هاردهای SATA هم ممکن است برای کاهش سرعت انتقال داده یا فعال و غیرفعال کردن برخی ویژگی‌های فنی کاربرد داشته باشد. به طور کلی، هرجا که نیاز به تغییر تنظیمات سخت‌افزاری بدون استفاده از نرم‌افزار باشد، می‌توان جامپر را پیدا کرد.

این روش در قطعاتی مانند کارت صدا، کارت گرافیک، درایوهای نوری و مادربرد هم دیده می‌شود. شرکت‌های تولید کننده، برای اینکه کاربران بتوانند برخی تنظیمات را مستقیما روی سخت‌افزار تغییر دهند، محل‌هایی را برای جامپر در نظر می‌گیرند. البته بیشتر دستگاه‌های جدید از روش‌های خودکار و نرم‌افزاری استفاده می‌کنند اما هنوز هم در بعضی موارد، این قطعه کارایی خود را نشان می‌دهد. آشنایی با عملکرد جامپر برای کسانی که با سیستم‌های قدیمی کار می‌کنند یا در زمینه تعمیرات و سخت‌افزار فعال هستند، کاربرد زیادی دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که تنظیمات موردنیاز را به طور مستقیم روی مدار انجام دهند.