علت سوختن برد هارد دیسک چیست؟ راه های پیشگیرانه از سوختن آن

بسیاری از افراد در زمینه ذخیره و نگهداری اطلاعات، ترجیح می‌دهند داده‌های خود را روی حافظه‌های قابل‌اطمینان قرار دهند تا در زمان دلخواه به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. هارد دیسک‌ها از جمله ابزارهایی هستند که سال ها به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌شوند. با این حال، به دلیل ساختار مکانیکی خاص خود، این دستگاه‌ها ممکن است گاهی دچار مشکلاتی شوند. یکی از رایج‌ترین این مشکلات، خرابی برد الکترونیکی هارد است که می‌تواند عملکرد دستگاه را کاملا مختل کند.

با سوختن برد هارد دیسک کل قطعات داخلی آن از کار می افتد یا در آینده به درستی عمل نخواهد کرد. این اتفاق ممکن است منجر به از دست رفتن دائمی داده‌های مهم شود. برای جلوگیری از این اتفاق، باید دلایل خرابی را بشناسیم و راه‌های مقابله با آن را بدانیم. توجه به نکات فنی و آگاهی از روش‌های نگهداری صحیح، می‌تواند احتمال حفظ اطلاعات را افزایش دهد و آسیب‌های احتمالی را کاهش دهد.

هارد دیسک چیست؟

هارد دیسک یکی از اصلی ترین ابزارهای ذخیره اطلاعات است. این دستگاه از چند دیسک چرخان تشکیل شده که اطلاعات را به‌صورت مغناطیسی روی سطح خود ذخیره می‌کنند. این صفحات که پلاتر نام دارند، بسیار حساس هستند و معمولا از آلومینیوم یا شیشه مقاوم ساخته می‌شوند. در زیر بدنه هر هارد دیسک، یک برد الکترونیکی سبز یا آبی‌رنگ قرار دارد که به نوعی مرکز فرماندهی دستگاه محسوب می‌شود. هارد دیسک در برابر عواملی مثل نوسانات برق، ضربه یا رطوبت آسیب‌پذیر است و باید از آن به خوبی مراقبت شود. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای هارد پیش بیاید، خرابی برد الکترونیکی آن است که می‌تواند باعث از دست رفتن اطلاعات شود. بنابراین آشنایی با نحوه کارکرد هارد و دلایل خرابی آن، می‌تواند برای کاربران بسیار مفید باشد.

اگر احساس می کنید در انتخاب سرور استوک و دست دوم نیاز به مشاوره و راهنمایی دارید می توانید از طریق شماره تلفن ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ با شرکت ماهان شبکه ایرانیان ارتباط بگیرید. این شرکت در زمینه فروش سرورهای کارکرده و دست دوم فعالیت می کند.

برد هارد دیسک چگونه کار می کند و وظیفه آن چیست؟

برد هارد دیسک یا همان PCB  بخش مهمی از هارد است که وظیفه مدیریت جریان برق و انتقال دستورات دریافتی از سیستم را به اجزای داخلی برعهده دارد. این برد شامل چند قطعه اصلی است که هرکدام وظیفه‌ای خاص انجام می‌دهند.

یکی از این قطعات، تراشه‌ای به نام کنترلر است که تمام عملیات مرتبط با پردازش داده‌ها را انجام می‌دهد. این قطعه اطلاعات را دریافت کرده و آن‌ها را برای هدایت هد و پلاترها پردازش می‌کند. تراشه دیگری که روی این برد قرار دارد، بایوس یا فریمور نام دارد. این تراشه شامل اطلاعات ضروری برای روشن شدن و راه‌اندازی هارد است و به موتور و هد برنامه‌های لازم را می‌دهد تا کار خود را شروع کنند.

موتور هارد نیز از طریق کنترل کننده روی همین برد، تنظیم می‌شود و سرعت چرخش پلاترها را ثابت نگه می‌دارد. علاوه بر این، برد اطلاعاتی را که هد از سطح دیسک می‌خواند، به داده‌های قابل پردازش برای سیستم تبدیل می‌کند. در مقابل، هنگام ذخیره اطلاعات، سیگنال‌هایی تولید می‌کند که توسط هد روی پلاتر ثبت می‌شوند.

قطعات جانبی دیگری مانند دیودها و خازن‌ها روی برد وجود دارند که از اجزای داخلی در برابر نوسانات برق یا جریان‌های غیرعادی محافظت می‌کنند. اگر ولتاژ یا جریان اشتباهی به برد وارد شود، این قطعات ممکن است آسیب ببینند و در نتیجه عملکرد کل هارد مختل شود. به همین دلیل، سالم نگه داشتن برد برای عملکرد صحیح هارد ضروری است، زیرا بدون آن، هیچ یک از اجزای مکانیکی قادر به انجام وظیفه خود نخواهند بود.

علت سوختن برد هارد دیسک

چند دلیل مهم که باعث بسوختن برد هارد دیسک می شود را بررسی خواهیم کرد:

۱) مشکلات برقی و اتصال اشتباه کابل ها

گاهی اوقات منبع تغذیه یا برد اصلی کامپیوتر دچار ایراد می‌شود و جریان برق غیرعادی به هارد ارسال می‌کند. اگر کاربر بدون اینکه دستگاه را خاموش کند، کابل برق را به طور ناگهانی وصل کند، ممکن است شوک الکتریکی یا افزایش ناگهانی ولتاژ ایجاد شود. این افزایش می‌تواند قطعاتی مثل آی سی کنترلر یا دیود محافظ را تحت فشار قرار دهد و حتی باعث خرابی آن‌ها شود. دیود محافظی که روی برد قرار دارد، وظیفه دارد ولتاژ اضافی را کنترل کند؛ اما اگر میزان این ولتاژ بیش از حد باشد، دیود از کار می‌افتد و برق مستقیما به سایر قطعات حساس برد می‌رسد. همچنین اشتباه وصل کردن کابل‌های دیتا و پاور می‌تواند مشکل را بزرگ‌تر کند.

۲) استفاده از کابل های بدون کیفیت یا خراب

کابل‌هایی که کیفیت پایینی دارند یا خراب هستند، می‌توانند جریان برق را ناقص منتقل کنند. قطع و وصل مکرر برق، پارگی یا پوسیدگی کابل‌ها و استفاده از منبع تغذیه نامناسب همگی می‌توانند به برد هارد آسیب برسانند. در این شرایط، ممکن است بوی سوختگی یا تغییر رنگ قطعات روی برد مشاهده شود. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است همیشه از منبع تغذیه استاندارد استفاده کنید و مطمئن شوید که کابل‌ها در وضعیت مناسبی قرار دارند. همچنین توصیه می‌شود کابل‌ها را فقط زمانی وصل کنید که دستگاه خاموش باشد.

۳) نفوذ آب یا رطوبت

مایعات و رطوبت از عوامل اصلی آسیب به قطعات الکترونیکی هستند. اگر برد هارد خیس شود، ممکن است اتصال کوتاه بین اجزای فلزی آن ایجاد شود که باعث عبور جریان از مسیرهای اشتباه و در نهایت آسیب جدی به تراشه‌ها یا سوختن کامل برد می‌شود. حتی مقدار کمی رطوبت می‌تواند به مرور زمان باعث زنگ زدگی پایه‌ها یا خورده شدن مسیرهای مسی روی برد شود. محیط های مرطوب نیز چنین خطراتی را به همراه دارند. برخی هاردهای اکسترنال به عنوان ضدآب معرفی می‌شوند، اما این ویژگی معمولا فقط به بدنه خارجی مربوط است و نمی‌تواند از برد داخلی در برابر نفوذ آب محافظت کند.

در صورت تماس آب با برد، حتی اگر سریعاًخشک شود، احتمال آسیب به قطعات حساس مانند آی سی ها وجود دارد. نشانه‌هایی مثل سولفاته شدن پایه‌ها یا تغییر رنگ بخش‌هایی از برد، می‌تواند نشان دهنده این آسیب‌ها باشد. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است هارد را در محیط خشک نگه دارید و اگر آب روی آن ریخت، سریعا برق دستگاه را قطع کرده و برد را خشک کنید.

۴) حرارت بیش از اندازه

هارد دیسک هنگام کار گرما تولید می‌کند زیرا موتور داخلی آن فعال است و قطعات الکترونیکی نیز در حال فعالیت هستند. اگر سیستم خنک کننده کیس یا لپ تاپ ضعیف باشد یا هارد در محیطی با دمای بالا کار کند، احتمال آسیب به برد افزایش می‌یابد. گرمای زیاد باعث کاهش عمر خازن‌ها و کاهش عملکرد آی‌سی‌ها می‌شود. اگر هارد در فضایی با جریان هوای کافی قرار نگیرد، گرما به تدریج افزایش می‌یابد و ممکن است مشکلاتی مانند خاموش شدن ناگهانی، کاهش سرعت عملکرد یا حتی سوختن قطعات الکترونیکی به وجود آید. همچنین غیرفعال کردن فن‌های خنک‌کننده یا استفاده از هارد در محیط‌های بسته و بدون تهویه مناسب، احتمال خرابی برد را افزایش می‌دهد

۵) ضربه، لرزش و جا به جایی نادرست

وقتی یک هارد اکسترنال در حال کار زمین بخورد، ممکن است فکر کنید فقط بخش مکانیکی آن آسیب می‌بیند؛ اما برد هارد نیز می‌تواند صدمه ببیند. این اتفاق ممکن است باعث شکستن یا جدا شدن قطعاتی شود که روی برد قرار دارند. لرزش‌های طولانی‌مدت نیز می‌توانند به مدارهای نازک روی برد آسیب برسانند و مسیرهای الکتریکی آن را قطع کنند.

برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، بهتر است هارد به درستی نصب شود. هارد داخلی باید به خوبی پیچ شود و هارد اکسترنال هنگام استفاده روی سطح صاف و ثابت قرار گیرد. اگر برد خم شود یا شکسته شود، احتمال اتصالات ناخواسته بین قطعات آن بیشتر می‌شود. حتی اگر برد کاملا نسوزد، عملکرد هارد کاهش پیدا می‌کند و در آینده مشکلات بیشتری به وجود می‌آید.

۶) کیفیت پایین قطعات روی برد

در برخی مدل‌های ارزان قیمت هارد، شرکت‌های سازنده از قطعات ضعیف تری استفاده می‌کنند. خازن‌های بی‌کیفیت یا چیپ‌هایی که استانداردهای لازم را ندارند، خیلی زود خراب می‌شوند. علاوه بر این، در بازار ممکن است بردهای تقلبی و غیراصل هم به فروش برسند که می‌توانند دردسرهای بیشتری برای کاربر ایجاد کنند. بردهای با کیفیت پایین نسبت به حرارت زیاد یا نوسانات الکتریکی حساس‌تر هستند و حتی در شرایط معمولی نیز سریع‌تر فرسوده می‌شوند. به همین دلیل، هنگام خرید هارد یا تعویض برد، بهتر است تحقیق کنید و محصولی با کیفیت خوب و اصالت تهیه کنید.

۷) جدا کردن ناگهانی هارد در حین روشن بودن سیستم

جدا کردن ناگهانی کابل‌های هارد در زمان روشن بودن سیستم، یکی از دلایل اصلی آسیب به برد هارد است. برخی افراد بدون خاموش کردن دستگاه، کابل‌های هارد را متصل یا جدا می‌کنند. این کار ممکن است در ظاهر مشکلی ایجاد نکند، اما احتمال ایجاد جرقه الکتریکی در لحظه جدا کردن کابل بسیار بالاست. چنین جرقه‌ای می‌تواند مسیر جریان را مختل کرده یا قطعات روی برد را بسوزاند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است همیشه جدا کردن هارد تنها زمانی انجام شود که سیستم کاملا خاموش باشد. همچنین، جدا کردن ناگهانی کابل برق مخصوصا زمانی که هارد در حال نوشتن اطلاعات است، باعث عبور جریان غیرمنتظره می‌شود که می‌تواند به برد آسیب جدی وارد کند.

علائم سوختن برد هارد دیسک

برای اینکه خرابی برد هارد دیسک را شناسایی کنید و سریع تر آن را برطرف نمایید، باید به برخی علائم توجه کنید:

– یکی از رایج ترین شرایط این است که سیستم دیگر هارد را شناسایی نمی‌کند؛ یعنی نه در تنظیمات بایوس و نه در سیستم‌عامل، هارد دیده نمی‌شود و حتی چراغ مربوط به آن خاموش است.

-در موارد دیگر، هارد ممکن است روشن شود، اما شما صدای چرخش دیسک‌ها یا حرکت موتور را نشنوید و هدها نیز هیچ حرکتی نکنند. گاهی نیز موتور برای مدت کوتاهی شروع به کار می‌کند و سریعا خاموش می‌شود.

– یکی از نشانه‌های جدی تر خرابی، بوی سوختگی است. اگر کیس را باز کنید یا به هارد نزدیک شوید، به راحتی می‌توانید این بو را حس کنید. در این وضعیت، باید فورا برق دستگاه را قطع کنید و برد هارد را بررسی نمایید. گاهی افراد می‌توانند به‌صورت چشمی تشخیص دهند که یکی از قطعات روی برد سیاه شده، باد کرده یا حتی ذوب شده است.

–  سیستم ممکن است ظرفیت هارد را به اشتباه شناسایی کند. همچنین، خطاهای مکرر هنگام انتقال اطلاعات، ایجاد ناگهانی بدسکتورها و قفل شدن هارد هنگام خواندن یا نوشتن اطلاعات، معمولا خرابی برد را نشان می‌دهند.

-اگر صدای کلیک ممتد از هارد شنیده شود، ممکن است عملکرد هد مختل شود و این موضوع در برخی موارد به خرابی برد منجر می‌شود. البته این صدا می‌تواند به خرابی فیزیکی هد نیز مربوط باشد. در هر صورت، اگر این علائم مشاهده شد، بهتر است هرچه سریع‌تر هارد را از سیستم جدا کنید تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.

راه های پیشگیری از سوختن برد هارد دیسک

یکی از مهم‌ترین کارها استفاده از یک پاور استاندارد و باکیفیت برای سیستم است. اگر منبع تغذیه کیفیت لازم را نداشته باشد، ممکن است ولتاژ خروجی بیشتر از حد شود یا نویزهای الکتریکی ایجاد گردد. همچنین استفاده از محافظ برق یا دستگاه‌هایی مثل استابیلایزر می‌تواند مانع از آسیب‌های ناشی از نوسانات برق شود.

تمیز نگه‌داشتن فضای داخلی کیس و جلوگیری از جمع شدن گردوغبار نیز اهمیت دارد. گردوغبار باعث افزایش دما می‌شود و ممکن است به برد آسیب برساند. بهتر است هر چند وقت یک بار داخل کیس را تمیز کنید و مطمئن شوید که فن‌ها درست کار می‌کنند تا دما کنترل شود.

از طرف دیگر نباید هارد را زمانی که سیستم روشن است، ناگهان از کیس جدا کنید. کابل‌های SATA و پاور نیز باید سالم و باکیفیت باشند. برای هاردهای اکسترنال هم دقت کنید که هنگام انتقال فایل، هارد تکان نخورد یا از جایی نیفتد. حتی ضربه‌های کوچک هم می‌توانند به برد آسیب جدی وارد کنند. در صورتی که نیاز به تعویض برد پیدا کردید، حتما از بردی استفاده کنید که کاملا مشابه برد اصلی هارد باشد، چرا که هماهنگی میان اجزای الکترونیکی هارد و نرم‌افزار داخلی آن بسیار مهم است.

آیا با سوختن برد هارد (HDD PCB) اطلاعات پاک می شود؟

وقتی برد هارد می‌سوزد، اطلاعات همچنان روی دیسک داخلی یا همان پلاترها باقی می‌ماند و از بین نمی‌رود. دلیلش این است که داده‌ها به صورت مغناطیسی روی پلاترها ذخیره شده‌اند و تنها زمانی آسیب می‌بینند که خود پلاتر یا هد خراب شود. برد، وظیفه کنترل و مدیریت ارتباطات الکترونیکی و چرخش موتور را دارد. به همین دلیل، وقتی برد خراب می‌شود، دسترسی به اطلاعات سخت یا غیرممکن می‌شود، چون سیستم الکترونیکی هارد دیگر کار نمی‌کند.

برای دسترسی دوباره به اطلاعات، یا باید برد تعمیر شود (اگر خرابی جزئی باشد) یا بردی مشابه و سازگار پیدا شود. نکته مهم این است که برد جدید باید ازنظر نسخه فریمور کاملا با مدل هارد هماهنگ باشد. اگر برد سازگار نباشد حتی اگر هارد روشن شود، ممکن است اطلاعات نادرست شناسایی شوند یا اصلا قابل بازیابی نباشند.

برای جلوگیری از نگرانی درباره از دست رفتن اطلاعات، معمولا بهتر است همیشه یک نسخه پشتیبان از داده‌ها تهیه شود. اگر برد هارد بسوزد، می‌توان آن را تعویض کرد و پس از رفع مشکل، اطلاعات را بازیابی کرد. اما اگر تعمیر به تاخیر بیفتد یا فردی غیر متخصص بخواهد آن را دستکاری کند، احتمال آسیب به بخش‌های دیگر هارد بالا می رود. بنابراین، خرابی برد به تنهایی باعث پاک شدن اطلاعات نمی‌شود، ولی باید سریع و درست برای رفع مشکل اقدام کرد.

روش‌های بازیابی اطلاعات از هارد سوخته یا خراب شده

اگر برد هارد خراب شود، ابتدا باید مشخص شود مشکل دقیقا از کجاست. گاهی اوقات فقط یک قطعه کوچک مثل دیود محافظ آسیب دیده است که می‌توان با جایگزینی آن، برد را دوباره به کار انداخت. اما اگر مشکل جدی‌تر باشد، ممکن است نیاز باشد کل برد تعویض شود. همچنین، بخش خاصی از برد قبلی به نام ROM یا بایوس باید روی برد جدید برنامه‌ریزی شود تا اطلاعات هماهنگ بین قطعات داخلی هارد باقی بماند. این کار بهتر است توسط یک متخصص حرفه‌ای انجام شود. اگر مشکل فقط از برد باشد، با تعویض آن، هارد دوباره روشن می‌شود و اطلاعات بدون مشکل در دسترسی هستند. اما اگر اجزای دیگری مثل هد آسیب ببینند، بازیابی اطلاعات سخت‌تر می‌شود و ممکن است به تجهیزات پیشرفته و محیط‌های خاصی مثل کلین روم نیاز باشد.

شرکت ماهان شبکه ایرانیان با افتخار خدمات خود را به شما ارائه می‌دهد. این شرکت در حوزه فروش سرور استوک HP و تجهیزات مربوط به آن ها فعالیت می کند. برای تماس با این شرکت می توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.

جمع بندی

تشخیص علت خرابی برد هارد دیسک و آگاهی از روش‌های پیشگیری و بازیابی اطلاعات اهمیت زیادی دارد. قطعات مختلف هارد دیسک با هماهنگی یکدیگر کار می‌کنند و برای این عملکرد به برد الکترونیکی وابسته‌اند. شناخت دلایلی مانند نوسانات برق، رطوبت، گرمای زیاد، ضربه یا کیفیت پایین قطعات می‌تواند احتمال خرابی را کمتر کند و خیال مالک هارد را آسوده‌تر کند. علائم خرابی برد از جمله بوی سوختگی، روشن نشدن هارد یا نشناختن آن توسط سیستم هستند. در برخی موارد می‌توان با تعویض یا تعمیر برد، هارد را دوباره راه‌اندازی کرد و اطلاعات را بازگرداند. البته بهتر است تعمیر هارد را به مراکز حرفه‌ای بسپارید و همیشه نسخه پشتیبان از فایل‌های مهم داشته باشید.