انواع پورت های کامپیوتر
انواع پورت های کامپیوتر موضوعی است که امروز می خواهیم در سروریوزد راجع به آن ها صحبت کنیم. همان طور که می دانید رایانه ها درگاه (پورت) های مختلفی ممکن است داشته باشند. در واقع این درگاه ها برای اتصال انواع کارت ها و حافظه به کامپیوتر یا سرور شما تعبیه شده اند.معمولا پورت ها روی پنلی در پشت کیس کامپیوتر قرار گرفته اند. این پنل مستقیما با برد اصلی یا مادربرد (Motherboard) در ارتباط اند. پورت های مختلف، دارای شکلی متفاوت با یکدیگر هستند. درواقع نوع اتصال و کارکرد آن ها نیز با یک دیگر متفاوت است. و معمولا هر کاربری بسته به نیاز خودش پنل مورد نظرش را تهیه می کند. تا اتصالات کامپیوتر خود را به ایده آل ذهنی اش نزدیک کند. در نتیجه یکی از تاثیرگذارترین عوامل برای انتخاب یک مادربورد، پورت های پنل آن می باشد. مثلا در لیست زیر کاربردهای برخی از درگاه ها را آورده ایم:
- پورت LPT: استفاده برای پرینترهای قدیمی
- پورت سریال COM: استفاده در امور صنعتی
- پورت HDMI: استفاده برای امور چندرسانه ای
- پورت Firewire: استفاده برای امور چندرسانه ای
- پورت USB: استفاده برای امور چندرسانه ای
تفاوت پورت سریال با پورت موازی چیست؟
بنابراین پورت هایی که اتصال بین دستگاه های ورودی/خروجی را با برد اصلی ایجاد می کنند، پشت برد اصلی قرار گرفته اند. این درگاه های کامپیوتری به ۲ دسته کلی تقسیم می شوند:
- درگاه یا پورت های موازی:نوعی درگاه اتصال کامپیوتری است که در آن اطلاعات به شکل موازی منتقل می شوند. یعنی به جای آن که فقط یک خط ارتباطی (سیم) وجود داشته باشد، چندین مسیر ازتباطی وجود دارند.
- درگاه یا پورت های سریال:نوعی درگاه کامپیوتری که با پروتکل های سریال به دستگاه های جانبی وصل می شود. این پورت اطلاعات را به صورت یک بیتی و روی یک خط ارتباطی منتقل می کند.
رایج ترین و پرکاربردترین پورت های روز دنیا!
در این بخش سعی کردیم رایج ترین و پرکاربردترین پورت های روز دنیا را به شما معرفی کنیم. این پورت ها عبارت اند از:
- USB
- EXPRESS CARD
- LPT
- D-Sub
- DVI
- PS/2
- HTMI
- FireWire (یا IEEE 1394)
- Ethernet
- Modem
- SPDIF
- Com
- e-SATA
درگاه یا پورت USB چیست؟
درگاه یا پورت USB جزو معروف ترین کانکتورها در ایران است! و حتی جزو کاربردی ترین پورت ها روی انواع موبایل و کامپیوتر و تبلت و … می باشد. و دارای ۴ پین است. کانکتور یو اس بی توسط شرکت های زیر طراحی و ساخته شد:
کانکتور USB به ۴ دسته تقسیم می شود (به همراه میزان پهنای باند):
- USB 1.0 (1.5 Mbit/s)
- USB 1.1 (12 Mbit/s)
- USB 2.0 (480 Mbit/s)
- USB 3.0 (5000 Mbit/s)
درواقع هرچه عدد کنار اسم یو اس بی بالاتر می رود، قدرت و سرعت آن در انتقال دیتا نیز افزایش می یابد. در نتیجه می توان گفت یو اس بی ۳ بالاترین سرعت انتقال دیتا را میان دیگر انواع USB دارد. که سرعت آن حدود ۵ گیگابایت در ثانیه است. رنگ درگاه آن روی کامپیوترها معمولا آبی است.عضی از دستگاه های ورودی/خروجی که با کانکتور USB به کامپیوتر متصل می شوند، عبارت اند از:
- دربین های دیجیتالی
- انواع فلش مموری
- هارد دیسک اکسترنال
- ماوس
- کیبورد
- پرینتر
- اسکنر
- و …
درگاه یا پورت EXPRESS CARD چیست؟
درگاهی است که قابلیت Hot Plug دارد. یعنی می توان بدون خاموش کردن کامپیوتر یا سرور، کارت را وصل یا قطع کرد. به کمک این پورت می توان انواع کارت های زیر را به کامپیوتر یا سرور وصل کرد:
- کارت شبکه
- کارت TV
- کارت صدا
این پورت خودش به وسیله دو پورت دیگر به مادربورد متصل می شود. در نتیجه سرعتش بسته به نوع اتصالش با برد اصلی متغیر می باشد. این دو پورت واسط عبارت اند از:
- PCI Express (با سرعت ۵۲Gbit/s)
- USB (با سرعت ۴۰۰Mbit/s)
درگاه یا پورت LPT چیست؟
پورت LPT (Line Print Terminal)، را با نام پورت پارالل (Parallel) یا موازی هم می شناسند. البته برخی افراد هم آن را با نام پورت پرینتر صدا می زنند. زیرا پیش از آن که پرینترها به کمک USBها به کامپیوتر وصل شوند، با LPT وصل می شدند. پورت LPT بیست و پنج پین دارد. این Port هر ۸ بیت دیتا را به طور هم زمان انتقال می دهد.از دیگر کاربردهای پورت پارالل به موارد زیر می توان اشاره کرد:
- اتصال قفل های سخت افزاری به کامپیوتر
- اتصال دستگاه های خاص به کامپیوتر
درگاه یا پورت D-Sub چیست؟
این پورت ویژه انتقال تصویر از کامپیوتر به مانیتور است. و دارای ۱۵ عدد پین می باشد. این نوع پورت معمولا به رنگ آبی دیده می شود. درگاه کامپیوتری D-sub یک رابط آنالوگ است. و توسط کمپانی IBM طراحی و ساخته شده است.کانکتور D-sub برای انتقال تصویر به صورت سیگنال های آنالوگ از کارت گرافیک به دستگاه های بصری زیر است:
- ویدئو پروژکتور
- مانیتور
- انواع مختلف HD TV
- و …
افراد port های D-sub را با نام های زیر هم می شناسند:
- کانکتور RGB
- کانکتور VGA
- کاکتور DE-15
- Mini Sub D15
- Mini D15
البته این port کمی قدیمی شده و افراد ترجیح می دهند از درگاه های جدیدتری استفاده کنند. درگاه هایی هم چون:
- DVI (Digital Video Interface)
- HDMI
درگاه یا پورت DVI چیست؟
درگاه های کامپیوتری DVI (Digital Video Interface)،پورتی سفید رنگ است که برای انتقال تصویر به مانیتور می باشد. تعداد پین های آن ۲۹ تا است. پس طبیعتا کیفیت تصویر منتقل شده با دی وی آی بسیار بالاتر از نسل قبلی آن یعنی D-sub است. کانکتور DVI را شرکت Digital Display Working Group) DDWG) طراحی و ساخته است.این درگاه کامپیوتری در ۲ فرمت زیر در بازار موجود است:
- Micro
- Mini
کانکتورهای DVI به ۳ گروه تقسیم می شوند:
- DVI-D (خروجی فقط دیجیتال)
- DVI-A (خروجی فقط آنالوگ)
- DVI-I (خروجی هم آنالوگ و هم دیجیتال)
درگاه یا پورت PS/2 چیست؟
درگاه یا پورت HTMI چیست؟
درگاه یا پورت FireWire (یا IEEE 1394) چیست؟
درگاه یا پورت Ethernet چیست؟
درگاه یا پورت Modem چیست؟
درگاه یا پورت SPDIF چیست؟
درگاه یا پورت Com چیست؟
این پورت در سال ۱۹۸۷ توسط کمپانی IBM طراحی و استاندارد شده است. انتقال اطلاعات در این پورت از طریق ۶ پین به صورت سریال و با فرکانس ۱۰ الی ۱۶ کیلوهرتز انجام می‌گیرد.
هر یک از پین‌های موجود در این پورت به منظور زیر طراحی شده‌اند:
۱ـ +DATA: این پین برای انتقال اطلاعات به کار می‌رود
۲ـ بدون اتصال: رزرو شده
۳ـ GND: Ground
۴ـ VCC: ولتاژ تغذیه +۵V که برای تغذیه دستگاه متصل به این کانکتور کاربرد دارد.
۵ـ CLK: سیگنال Clock که نرخ سرعت انتقال اطلاعات بین مادربورد و دستگاه متصل شده را تعیین می‌کند.
۶ـ بدون اتصال: رزرو شده
از این پورت در حال حاضر برای اتصال کیبورد و موس استفاده می‌شود. در مادربوردهای کنونی معمولا دو پورت PS/2 و به صورت استاندارد با دو رنگ ارغوانی و سبز مشاهده می‌شوند. رنگ ارغوانی برای اتصال کیبورد و رنگ سبز برای اتصال موس استفاده می‌شود. البته به دلیل فراگیر شدن موس‌های USB، پورت سبز رنگ در برخی از مادربوردهای جدید مشاهده نمی‌شود. همچنین در برخی مدل‌ها تک پورت PS/2 موجود برای اتصال هر دو دستگاه نام برده بهینه‌سازی شده است که در این حالت با دو رنگ نیمه سبز و نیمه ارغوانی مشاهده می‌شود.
پورت HDMI
پورت (HDMI (High-Definition Multimedia Interface در سال ۲۰۰۲ توسط چندین کمپانی مطرح هیتاچی، پاناسونیک، سونی، فیلیپس و توشیبا طراحی و استاندارد شده است.این پورت ۱۹ پین انتقال صدا و تصویر دیجیتال و فشرده نشده را از دستگاه‌های سمعی بصری نظیر Blu-ray Player، کنسول بازی مانند PS3 و XBOX 360، کامپیوتر شخصی و … به مانیتور‌های LCD و HD TV با بهترین کیفیت ممکن میسر می‌سازد.
این پورت نیز مانند پورت DVI فقط در مادربوردهای گرافیک آنبورد یافت می‌شود و همانند پورت DVI با استفاده از پروتکل پرسرعت TMDS اطلاعات را جابجا می‌کند. یکی از تفاوت‌های اصلی HDMI با DVI این است که پورت HDMI صدا را نیز همزمان با تصویر منتقل می‌کند. بیشترین رزولوشن HDMI معادل ۲۱۶۰ * ۴۰۹۶ است.
پورت‌های SPDIF
پورت (SPDIF (Sony Philips Digital Interface توسط کمپانی‌های سونی و فیلپس طراحی و معرفی شده است. صدا به دو فرمت دیجیتال و آنالوگ در خروجی مادربوردها ارایه می‌شود، خروجی دیجیتال صدا به واسطه دو نوع پورت Optical و Coaxial با دستگاه‌های مربوطه در ارتباط است.همانطور که اشاره شد، پروتکل ارتباطی این پورت دیجیتال است و بنابراین دستگاهی که این کانکتور را به صورت ورودی دارد باید یک چیپ Codec نیز داشته باشد تا این سیگنال را توسط DAC (چیپ تبدیل دیجیتال به آنالوگ) به سیگنال صدای قابل تقویت توسط آمپلی‌فایر‌های مرسوم تبدیل کند
مزیت اصلی این پورت‌ها در این است که سیگنال صدای دیجیتال را قبل از ورود به چیپ Codec موجود در مادربورد، در اختیار کاربر قرار می‌دهد تا کاربرانی که سیستم‌های فوق حرفه‌ای صدا دارند از نهایت کیفیت پخش صدا لذت ببرند. سیستم‌های حرفه‌ای صدای دیجیتال مانند انواع سینمای خانگی و اسپیکرهای Dolby Pro Logic و … از این کانکتور برخوردارند.
پورت LAN
پورت LAN که پورت Ethernet نیز نامیده می‌شود، در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۵ توسط کمپانی Xerox PARC طراحی و استاندارد شده است و در حال حاضر پرمصرف‌ترین پورت اتصال چند کامپیوتر به یکدیگر (شبکه) است.این پورت از خانواده پورت‌های (۸P8C (8 Position 8 Conductor است و انتقال اطلاعات در این پورت به صورت سریال براساس پروتکل IEEE 802.3 انجام می‌گیرد.
در حال حاضر سرعت انتقال اطلاعات در کامپیوترهای شخصی با ۳ سرعت۱۰/۱۰۰/۱۰۰۰ Mbps عرضه می‌شود، به طوری که تقریبا تمامی مادربوردهای کنونی قابلیت ارایه هر ۳ سرعت را در قالب یک پورت دارند. این پورت تقریبا در تمامی مادربوردهای کنونی یافت می‌شود و در مادربوردهای رده ارزان قیمت و متوسط معمولا یک پورت و در مادربوردهای حرفه‌ای و گران‌قیمت معمولا دو پورت مشاهده می‌شود.از جمله موارد استفاده این پورت در کامپیوترهای شخصی می‌توان به پلی برای اتصال به شبکه‌های محلی، اتصال انواع مودم‌های ADSL و … اشاره کرد.
پورت FireWire
این پورت که با نام‌های دیگری همچون i.LINK، IEEE 1394 و Lynx نیز شناخته می‌شود، در سال ۱۹۹۵ توسط کمپانی اپل طراحی و توسط چندین کمپانی دیگر نظیر Sony و Texas Instruments استاندارد شده است. در واقع چند اسمی بودن این پورت نیز به همین دلیل است. این پورت در کمپانی اپل با نام Firewire، در کمپانی Sony با نام i.LINK، در کمپانی Texas Instruments با نام Lynx و در اغلب مادربوردهای کنونی با نام IEEE 1394 شناخته می‌شود. انتقال اطلاعات در این پورت به صورت سریال و به واسطه پروتکل (ISOC (ISOCHRONOUS انجام می‌گیرد. این پورت از نظر ظاهری با دو استاندارد ۶ مسیره و ۴ مسیره طراحی شده و هر دو پورت با یکدیگر کاملا سازگارند.
پورت فایروایر در مادربوردهای کنونی از لحاظ سرعت تبادل اطلاعات در دو کلاس (IEEE 1394b (800Mbps و (IEEE 1394a (400Mbps طبقه‌بندی می‌شود. پورت نام برده معمولا در مادربوردهای رده پایین قیمت تعبیه نمی‌شود و معمولا در مادربوردهای رده متوسط به بالا دیده می‌شود. از جمله دستگاه‌هایی که به این پورت متصل می‌شوند، می‌توان به انواع HD TV، دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری دیجیتال، برخی مودم‌ها، هارد دیسک‌های قابل حمل، برخی اسکنرها و پرینترهای حرفه‌ای و … اشاره کرد.
پورت Parallel
این پورت ۲۵ پین که به نام‌های دیگری مانند LPT، DB-25 و Printer Port نیز شناخته می‌شود، از خانواده پورت‌های D-sub است و در سال ۱۹۷۰ توسط کمپانی Centronics Data Computer طراحی و استاندارد شده است.انتقال اطلاعات در این پورت به صورت موازی و براساس استاندارد IEEE 1284 انجام می‌شود. همانطور که می‌دانید در گذشته از این پورت بیشتر برای پرینتر استفاده می‌شد و به همین دلیل به آن پورت پرینتر نیز می‌گویند. این پورت در حال حاضر مصارف صنعتی عدیده‌ای دارد، برای مثال برخی از دستگاه‌های PLC، قسمت مانیتورینگ انواع دستگاه‌های کنترل صنعتی و هشدار دهنده‌ها و انواع میکروکنترلرها از این پورت برای اتصال به کامپیوتر استفاده می‌کنند.
لازم به ذکر است پورت USB به تدریج جای این پورت را گرفته و در حال حاضر درصد زیادی از مادربوردهای کنونی این پورت بزرگ و جاگیر را از پنل پشتی حذف کرده و به تعداد پورت‌های USB افزوده‌اند.
پورت COM
این پورت ۹ پین، در سال ۱۹۶۹ توسط چندین کمپانی آمریکایی CEA، ECA، GEIA، JEDEC و TIA طراحی و استاندارد شده است. این پورت به نام DE-9 نیز معروف است و جزو خانواده D-sub محسوب می‌شود.
انتقال اطلاعات در این پورت به صورت سریال و براساس استاندارد RS-232 صورت می‌گیرد.در حال حاضر این پورت نیز مانند پورت پارالل در بسیاری از مادربوردها تعبیه نمی‌شود و پورت USB جایگزین آن شده است. از جمله دستگاه‌هایی که به این پورت متصل می‌شوند، می‌توان به برخی مودم‌های اکسترنال قدیمی، پرینتر، موس و … اشاره کرد و از مصارف صنعتی آن می‌توان به انواع پروگرم‌های میکروکنترلر و EEPROM و همچنین پلی برای برقراری ارتباط انواع دستگاه‌های کنترل صنعتی و هشدار دهنده نام برد.
پورت External SATA
این پورت که گاهی e-SATA نیز نامیده می‌شود، در واقع نمونه تکامل یافته پورت SATA است که در سال ۲۰۰۴ با اعمال اصلاحاتی در مشخصات و شرایط الکتریکی کابل و کانکتور توسط سازمان بین المللی Serial ATA International Organization) SATA-IO) که متشکل از چندین کمپانی مطرح سازنده سخت‌افزار نظیر هیتاچی، اینتل، دل، سی‌گیت و وسترن دیجیتال است، طراحی و استاندارد شده است. از جمله تغییرات محوری که برای استانداردسازی e-SATA انجام شده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
• تغییر محدوده حداقل پتانسیل الکتریکی ارسال اطلاعات از دامنه ۴۰۰-۶۰۰ mv به دامنه ۵۰۰-۶۰۰ mv
• تغییر محدوده حداقل پتانسیل الکتریکی دریافت اطلاعات از دامنه ۳۲۵-۶۰۰ mv به دامنه ۲۴۰-۶۰۰mv
• تغییر حداکثر طول کابل از ۱ متر به ۲ متر
• تغییرات بنیادی در نوع پوشش حفاظتی به کار رفته در کانکتور و پورت e-SATA برای حداکثر کاهش نویز
از جمله ویژگی‌های متمایز این پورت می‌توان به خصیصه Hotplug اشاره کرد که طی آن بدون نیاز به خاموش کردن سیستم می‌توان دستگاه‌های متصل به این پورت را جدا کرده یا تعویض نمایید. انتقال اطلاعات در این پورت ۸ پین به صورت سریال انجام می‌گیرد و حداکثر سرعت انتقال اطلاعات در این پورت به ۳۰۰ MB/s می‌رسد.از جمله دستگاه‌هایی که به این پورت متصل می‌شوند، می‌توان به انواع دستگاه‌های ذخیره‌ساز مانند هارددیسک پرتابل، درایوهای نوری و … اشاره کرد.
پورت Audio
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، صدا با دو فرمت دیجیتال و آنالوگ در خروجی مادربرد‌ها ارایه می‌شود. فرمت آنالوگ از طریق کانکتورهای Audio I/O در دو مدل ۷٫۱ کاناله (۶ کانکتور) و ۵٫۱ کاناله (۳ کانکتور) عرضه می‌شود. در واقع با توجه به مدل چیپ Audio Codec که در مادربورد تعبیه شده، این دو نوع کانکتور در پنل پشتی مادربورد تعبیه می‌شوند. این کانکتورها اصطلاحا Audio jacks نامیده می‌شوند و استاندارد سایز فیش رابطی که به این کانکتورهای متصل می‌شود ۳٫۵mm TRS است.
همانطور که در تصویر می‌بینید، این پورت‌ها با رنگ‌های مختلف از یکدیگر متمایز می‌شوند. این رنگ‌بندی در سال ۱۹۹۹ توسط دو کمپانی اینتل و مایکروسافت براساس استاندارد PC99 وضع شده است. لازم به ذکر است که این کانکتورها اصطلاحا قابل برنامه‌ریزی هستند و در وضعیت‌های مختلف عملکرد متفاوتی از خود نشان می‌دهند.
